Гадамі хлусілі з экранаў, а потым сталі не патрэбныя начальству. Расказваем пра лёсы чатырох прыкметных прапагандыстаў з 90-х

19 красавiка 2023 у 1681886940
«Зеркало»

У дзевяностыя і нулявыя гады ў нашай краіне працавалі дзясяткі прапагандыстаў, якія з розным поспехам падманвалі беларусаў, агучвалі непраўдзівую інфармацыю і абражалі праціўнікаў дзейнай улады, аднак да 2023 года на многіх з іх папросту забыліся. Расказваем, як склаліся лёсы чатырох тэлевізійнікаў, якія абслугоўвалі рэжым, але ў нейкі момант трое сталі яму не патрэбныя, а яшчэ адна сама вырашыла змяніць сваё жыццё.

Дынастыя прапагандыстаў

Прозвішча Азаронак у 2023-м выразна асацыюецца з прапагандыстам тэлеканала СТБ Рыгорам. Але старэйшыя чытачы добра памятаюць яго бацьку - Юрыя Азаронка, які атрымаў сумную вядомасць у дзевяностыя гады. Ён нарадзіўся ў 1965 годзе на паўночным усходзе Беларусі ў вёсцы Рудня, недалёка ад мяжы з Расіяй. У маладосці стаў чальцом партыі «Славянскі сабор Белая Русь» - арганізацыя выступала за аб'яднанне Расіі, Беларусі і Украіны ў адну дзяржаву. Азаронак марыў здымаць кіно і паступіў у Беларускую акадэмію мастацтваў да Віктара Дашука - класіка беларускай дакументалістыкі, народнага артыста Беларусі, які якраз набраў сваю майстэрню.

Як расказваў Аляксандр Фядута у кнізе «Лукашэнка. Палітычная біяграфія», менавіта Дашук расказаў Азаронку-старэйшаму пра эфект Куляшова.

«На світанку кінематографа рэжысёр Леў Куляшоў правёў эксперымент. Ён раздрукаваў на плёнцы адзін і той жа буйны план - твар "зоркі" нямога кіно Івана Мазжухіна. І склеіў (змантаваў) мазжухінскі твар з трыма іншымі планамі: гарачая талерка супу, які прагна есць чалавек; цела памерлага дзіцяці; прыгожая дзяўчына. Адны і тыя ж гледачы, гледзячы на тры пракручаныя перад імі фрагменты плёнкі, бачылі рознае: герой галодны; герой звар'яцеў ад гора; герой закаханы і поўны пяшчоты. Але твар быў той самы, і выраз яго не мяняўся! Значыць, рэч не ў тым, што грае актор, а ў тым, што бачыць глядач. А тое, што ён бачыць, залежыць ад таго, з чым рэжысёр змантуе выяву. Гэта атрымала назву "эфекту Куляшова". Мантаж стаў галоўным сродкам кінематаграфічнай выразнасці». А яшчэ пачаў пастаянна выкарыстоўвацца дзяржаўнымі прапагандыстамі.

Першым сярод іх быў якраз Азаронак-старэйшы, які выпусціў у 1995-м фільм «Нянавісць. Дзеці хлусні». Тады Аляксандр Лукашэнка вырашыў змяніць дзяржаўную сімволіку. Замест нацыянальных «Пагоні» і бел-чырвона-белага сцяга прапаноўвалася вярнуць мадыфікаваныя савецкія сімвалы. А яшчэ пазбавіць беларускую мову статусу адзінай дзяржаўнай. Гэтыя пытанні ён вырашыў вынесці на рэферэндум.

«Возьмем апазіцыйны мітынг. Змантуем яго выяву з выявай гітлераўскага параду, і атрымаецца, што апазіцыя - фашысты. На гэтым прыёме і пабудаваны фільм Азаронка. Я перагледзеў яго. Ні ў адным выказванні лідараў БНФ няма нічога, што радніла б іх з фашыстамі <…>, - пісаў Фядута. - Але фільм зрабіў шокавае ўражанне на ўсіх. "Эфект Куляшова", выкарыстаны Азаронкам, падзейнічаў. На тэлебачанні яго паказалі двойчы, прычым другі раз - пасля асабістай просьбы самога Аляксандра Лукашэнкі». Гэтыя паказы сур'ёзна паўплывалі на вынікі рэферэндуму, які, зрэшты, і так прайшоў са шматлікімі парушэннямі.

«Паколькі мая сям'я падчас вайны пацярпела ад паліцаяў, мы ўспрынялі гэта як абразу. Я даведаўся адрас Азаронка, выклікаў яго на лесвічную пляцоўку і прадставіўся. Ён сказаў, што ведае мяне. "Тады нічога тлумачыць не трэба", - сказаў я і даў яму аплявуху. Гэта была размова двух мужчын», - успамінаў пазней палітык і палітвязень Мікалай Статкевіч.

У наступным годзе прапагандыст зняў фільм «Закуліса», у якім у змрочных фарбах расказаў пра сувязі беларускай апазіцыі з Захадам. У 2001-м, напярэдадні чарговых прэзідэнцкіх выбараў, - дакументальны серыял «Таемныя спружыны палітыкі», у якім абліваў брудам апазіцыю. Цяпер яго сын Рыгор вядзе перадачу «Таемныя спружыны палітыкі 2.0».

У гэтым праекце Азаронак-старэйшы не грэбаваў забароненымі прыёмамі. Напрыклад, адным з удзельнікаў выбарчай кампаніі быў экс-міністр абароны краіны Павел Казлоўскі. Як адзначаў БелаПАН, Азаронак вывеў на экран відэашэраг апазіцыянераў: памерлых у падазроных абставінах (Генадзь Карпенка) альбо зніклых у невядомых абставінах (Віктар Ганчар, Юрый Захаранка і іншых), а потым паказаў партрэт Казлоўскага, «папярэдзіўшы яго з'яўленне ў чорнай жалобнай рамцы шматзначным пытальнікам». Анатоля Лябедзьку, сёння дарадцу Святланы Ціханоўскай, прапагандыст абвінаваціў у тым, што той прывёз з Польшчы 8,5 тысячы даляраў і пакінуў іх сабе. Палітык падаў у суд, які прыняў яго бок і прымусіў БТ выбачыцца.

Азаронак-старэйшы меў рэпутацыю чалавека, блізкага да Віктара Шэймана - шэрага кардынала беларускай палітыкі, якога абвінавачвалі ў датычнасці да знікнення апазіцыйных палітыкаў. У 2003-м прапагандыст стаў прэс-сакратаром пракуратуры, якую тады ўзначальваў Шэйман. А праз два гады быў прызначаны намеснікам кіраўніка Белтэлерадыёкампаніі. На гэтай пасадзе атрымаў званне «Заслужаны дзеяч культуры Рэспублікі Беларусь». Праўда, прапрацаваў там усяго тры гады. У 2008-м Лукашэнка звольніў Азаронка-старэйшага за «здзяйсненне правіны, несумяшчальнай са знаходжаннем на дзяржаўнай службе». Паводле неафіцыйнай інфармацыі, пасля няўдалага выступлення на «Еўрабачанні» спевака Руслана Аляхно прапагандыст напіўся і прапусціў самалёт. Хадзілі чуткі, што запоі ў яго бывалі неаднаразова.

З вялікай кар'ерай пасля гэтага было скончана. У 2009-м быў створаны тэлеканал «Жэст-ТБ» для глухіх і людзей са слабым слыхам. Яго кіраўніком з першых дзён стаў Азаронак-старэйшы. Але канал вымушаны быў закрыцца праз праблемы з грашыма, пасля чаго Юрый стаў рэжысёрам праваслаўнай тэлепраграмы «Родник души». Яна выходзіла на тэлеканале «Саюз» і на кабельным канале «МедиаСеть ТВ» у Мінску.

У 2014-м стала вядома, што Азаронак-старэйшы працуе ў аддзеле інфармацыі і грамадскіх сувязяў Упраўлення справамі прэзідэнта - пад кіраўніцтвам свайго старога таварыша Шэймана. Пасля гэтага ён канчаткова знік з публічнай прасторы.

Зрэшты, пра свайго бацьку і «духоўнага» настаўніка некалькі разоў успамінаў яго сын. 19 лютага 2022-га, за некалькі дзён да пачатку вайны, ён паказаў у сваёй перадачы на СТБ урыўкі фільма «Мужыкі», знятага Азаронкам-старэйшым у 2008-м. У кадры той размаўляў з мастаком Міхаілам Савіцкім. Як заявіў тады Юрый, «мяне ў маёй творчасці хвалюе тэма фарысейства, здрады, калі, прыкрываючыся добрымі намерамі, як фарысеі прыкрываліся веданнем законаў, старажытных пісанняў і гэтак далей, схаваная злосць, схаваная нянавісць да дабра, святла».

«Прапаганда мусіць быць вышуканай, езуіцкай»

Аляксандр Зімоўскі нарадзіўся ў 1961-м у Германіі - мяркуючы з усяго, там праходзіў службу яго бацька. У юнацтве будучы прапагандыст пайшоў слядамі бацькі: служыў у савецкай арміі, вучыўся на факультэце ваеннай журналістыкі Львоўскага ваенна-палітычнага вучылішча.

Вядомасць да Зімоўскага прыйшла ў 1995-м, калі ён стаў вядоўцам перадачы «Рэзананс», што выходзіла на беларускім тэлебачанні. Як адзначала выданне kyky.org, «у адрозненне ад іншых беларускіх прапагандыстаў, Зімоўскі ніколі не свідраваў гледача суровым позіркам, не расказаў жахлівых гісторый пра амерыканскіх дзяцей, якія ядуць пацукоў, і ніколі не казаў "як ёсць, так ёсць". Увогуле, Аляксандр Леанідавіч - самы яркі прадстаўнік гуманістычнага кірунку беларускай прапаганды. <…> Ва ўменні выставіць сваіх апанентаў поўнымі крэтынамі яму і сапраўды не было роўных, а паблажлівая ўсмешка Аляксандра Леанідавіча стала адным з сімвалаў эпохі».

Зрэшты, гэтая ацэнка дакладная толькі часткова, бо Зімоўскі пастаянна агучваў неправераную і абразлівую інфармацыю. Напрыклад, у 2000-м ён называў удзельнікаў апазіцыйнага «Маршу свабоды» «кучай трэніраваных адмарозкаў». «За тры тыдні да выбараў праграму змог прадставіць толькі адзін кандыдат у прэзідэнты - Аляксандр Лукашэнка», - заяўляў ён у 2001-м. Праз тры гады Зімоўскі заявіў, што Анатоль Лябедзька падтрымаў акцыю расійскага «Газпрама», які перакрыў у 20-градусны мароз паступленне газу на тэрыторыю Беларусі. У выніку палітык пайшоў у суд. Падчас разбіральніцтва суддзя зрабіла выснову, што, «магчыма, інфармацыя, якая прагучала ў тэлефільме, і ілжывая, але яна не можа разглядацца як абраза гонару і годнасці пазоўніка».

Хутчэй, вядоўца «Рэзанансу» дзейнічаў не так груба, як Азаронак-старэйшы. «Прапаганда мусіць быць вышуканай, езуіцкай, калі хочаце. Нават самую чорную і сумнеўную з пункту гледжання дакладнасці інфармацыю пра апанентаў можна выкарыстаць так, каб яе немагчыма было абвергнуць: яна будзе смачнай, і самі апазіцыйныя СМІ і рэсурсы зробяць вашую працу, расцягнуўшы ваш кантэнт на цытаты і спасылкі, - прызнаваўся ў інтэрв'ю Зімоўскі. - Негатыўны вобраз ворага або апазіцыянера не ствараецца за паўгадзіны на экране. Людзі, якія сядзяць перад тэлевізарам, мусяць быць апрыёры гатовымі прыняць вашую інфармацыю пра тое, што ўсе, хто не з намі, супраць нас - падонкі і ідыёты самыя сапраўдныя. А гэта штодзённая карпатлівая праца, непрыкметная праца па фармаванні грамадскай думкі».

Метады Зімоўскага ацанілі. У 2000−2002 гадах ён працаваў намеснікам старшыні Нацыянальнай тэлерадыёкампаніі. Менавіта ў гэты час ранейшая структура БТ была разбураная. На месцы рэдакцый і творчых аб'яднанняў стварылі пяць дырэкцый (інфармацыйная, спартыўная і інш.). Некалькі сотняў супрацоўнікаў, не дапушчаныя да эфіру, увайшлі ў так званую дырэкцыю перспектыўнага вяшчання і працавалі за мінімальныя грошы. Фактычна Зімоўскі ўзяў удзел у глабальнай чыстцы тэлебачання.

Потым ён узначальваў СТБ (2002−2005) і Нацыянальную тэлерадыёкампанію (2005−2010). ТБ усе гэтыя гады цалкам падтрымлівала дзейную ўладу. Таксама Лукашэнка прызначыў Зімоўскага сенатарам (2004−2008). Але ў канцы 2010 года Лукашэнка звольніў прапагандыста, замяніўшы на актора Генадзя Давыдзьку. Зімоўскі з'ехаў у Санкт-Пецярбург, дзе і жыве з таго часу. Ён стварыў сайт inosmi.by - у кантактах дагэтуль стаіць ягоная пошта, а таксама акаўнт у Твітары, які, зрэшты, прапагандыст выдаліў. Выданне рэгулярна абнаўляецца, аднак большая частка апошніх па часе публікацыі прысвечаная праваслаўнаму посту.

Зрэдку Зімоўскі выказваўся пра актуальныя падзеі (напрыклад, пра трагедыю ў Печах пад Барысавам, дзе ў 2017-м загінуў салдат Аляксандр Коржыч), даваў інтэрв'ю ці каментары розным беларускім незалежным СМІ - ад «Белгазеты» да «Большого». У інтэрв'ю апошняму Зімоўскі сцвярджаў, што «заўсёды гаварыў праўду з тэлеэкрана. Таму што праўду казаць лёгка і прыемна. Казаў, што беларуская апазіцыя - зборышча нікчэмных і ні на што не здольных людзей, якім нельга давяраць крыштальны наш сасуд: яны і сасуд разаб'юць, і рукі парэжуць? Так яно і аказалася».

Адно з яго апошніх публічных з'яўленняў - каментар пра ўвядзенне смяротнага пакарання для беларускіх чыноўнікаў за дзяржздраду.

«Магчыма, гэта адгалоскі 2020 года, калі невялікая частка дзяржслужбоўцаў перайшла на бок паўстанцаў, бунтаўнікоў. Узроўнем здрады тады вылучыўся беларускі МЗС. Усім варта памятаць дзве рэчы. Па-першае, адплата няўхільная. Па-другое, як моцна ўзрастае адказнасць чалавека, які займае пасаду на дзяржслужбе», - сказаў Зімоўскі ў лютым гэтага года расійскай «Нацыянальнай службе навін».

Крытыка Быкава і размовы пра «хобітаў»

Юрый Казіятка нарадзіўся ў 1964 годзе ў Брэсце. Адукацыю атрымаў вайсковую (з адзнакай скончыў Курганскае вышэйшае ваенна-палітычнае авіяцыйнае вучылішча). Пасля гэтага працаваў сакратаром камітэта камсамола, памочнікам начальніка палітаддзела па камсамольскай працы, супрацоўнічаў з газетамі. Потым пайшоў у ваенную журналістыку, але ў пачатку дзевяностых дэмабілізаваўся з расійскага войска і вярнуўся ў Беларусь. Вядомасць са знакам мінус прыйшла да яго ў 1996-м, калі ён стаў палітычным аглядальнікам, затым аўтарам і вядоўцам праграм «Тэма дня», «Панарама ў суботу» на БТ.

У масавай свядомасці дэмакратычна настроеных беларусаў Казіятка быў трэцім вядомым прапагандыстам (пасля Азаронка і Зімоўскага), але ўсё ж саступаў ім. Як у ступені цынізму, так і градусам абразлівых выразаў. «За 10 гадоў айчыннага агітпрапу ён нарадзіў толькі два эфектыўныя і сапраўды новыя для свайго часу праекты - "Дзеці хлусні" Юрыя Азаронка і "Рэзананс" Аляксандра Зімоўскага. Усё, што было пасля, - больш ці менш удалыя калькі», - адзначала «Белгазета», кажучы пра беларускую прапаганду. І калі ў эфектнасці Казіятка сваім калегам саступаў, то на дыстанцыі абышоў іх як мінімум па працягласці актыўнай кар'еры.

Як расказваў знакаміты перакладчык Васіль Сёмуха, Казіятка (а таксама Азаронак-старэйшы) дазвалялі сабе абражаць класіка беларускай літаратуры Васіля Быкава. «Кажуць, вы Васіля Быкава назвалі "літаратурным паліцэйскім"?» - адкрыта спытаў у прапагандыста «Вячэрні Брэст». «Гэта няпраўда, - заявіў той у адказ. - Хоць у адной з маіх праграм гучалі досыць жорсткія выказванні на адрас Быкава як палітыка. Гэта было інтэрв'ю з вядомым партыйным работнікам, які добра ведаў Васіля Уладзіміравіча. Я Быкава не ведаю, і мне яго ацэньваць цяжка».

У 2004-м прапагандыст стаў адным з аўтараў сцэнара і вядоўцам 12-серыйнага дакументальнага фільма «Найноўшая гісторыя», у якім падтрымліваліся ўсе дзеянні Лукашэнкі па ўсталяванні асабістай улады, разгоне дэмакратычна абранага парламента і г. д.

У наступным годзе Казіятка атрымаў высокую пасаду: узначаліў СТБ. За ім тэлеканал перастаў быць толькі гарадскім медыя, аднак заставаўся менш фармальным, чым цэнтральныя БТ і АНТ. Напрыклад, менавіта на «Сталічным тэлебачанні» з'яўляліся рэпартажы пра Мікалая, малодшага сына Аляксандра Лукашэнкі.

Тэлеканал стварыў прыкметныя забаўляльныя шоу: «Поющие города» і «Звёздный ринг». І нават паспрабаваў скласці канкурэнцыю конкурсу «Міс Беларусь» на АНТ. У 2013-м СТБ правёў конкурс «Міс Мінск». Аднак скончыўся ён вялікім скандалам, калі стала вядома, што некаторыя ўдзельніцы шоу танчаць стрыптыз і go-go. Кіраўніцтва канала вырашыла не выпускаць конкурс у эфір. Адначасова СТБ пастаянна трансляваў адыёзныя праграмы расійскага РЕН-ТВ - пра тэорыі змовы, шакавальныя гіпотэзы і рэптылоідаў.

Кіруючы каналам, Казіятка працягваў працаваць вядоўцам. У 2006-м выбухнуў скандал з публікацыямі ў еўрапейскіх газетах карыкатураў на прарока Мухамеда. У сваёй перадачы «Палітыка» прапагандыст і яго госць Леанід Гуляка, старшыня камітэта па справах рэлігій і нацыянальнасцяў пры Савеце Міністраў, дазволілі сабе асабістыя «прароцтвы» што да імкнення апазіцыі нібыта справакаваць раскол у грамадстве, выклікаць міжканфесійныя супярэчнасці і рэлігійныя канфлікты, каб «вывесці людзей на вуліцы».

У 2011-м прапагандыст браў інтэрв'ю ў скандальнага расійскага вядоўцы Сяргея Дарэнкі. Той неаднаразова называў нашу краіну «глухменню Европы», а яе грамадзян - «хобітамі». Казіятка ні разу не перапыніў яго. Толькі ў канцы гутаркі абмовіўся, што лічыць радзіму «ўсё ж не глухменню, а спадзяюся, прынамсі, геаграфічным цэнтрам Еўропы».

У 2018-м Лукашэнка зняў Казіятку, кіраўніка БТ Генадзя Давыдзьку і галоўрэда «СБ. Беларусь сегодня» Паўла Якубовіча. Герой гэтага тэксту пайшоў на значнае паніжэнне - стаў намеснікам дырэктара агенцтва «Мінск-Навіны», а пазней у тым жа годзе ўзначаліў гэтую структуру. У снежні 2021-га гэтую пасаду замест яго заняў прапагандыст Андрэй Крывашэеў. З якой прычыны Казіятка сышоў з гэтай пасады, невядома.

Пасля свайго звальнення экс-прапагандыст заняўся асабістым праектам. Цяпер ён падарожнічае па краіне і выкладае на YouTube відэаролікі пра жыццё беларускай глыбінкі. Канал называецца «Картина мира с Юрием» - калісьці так называўся яго праект на ТБ. У акаўнта 1,77 тысячы падпісчыкаў. Няшмат, але прымусовыя прагляды, якія раней практыкаваліся ў дачыненні да прадукцыі Казіяткі, у гэтай сферы не працуюць. Напрыклад, у апошняга відэа, апублікаванага два тыдні таму, на момант напісання гэтага тэксту было 89 праглядаў.

«Мітынгуючыя дзейнічалі як сапраўдныя зверы»

Інга Хрушчова нарадзілася ў 1970-м у Полацку. У дзяцінстве займалася лёгкай атлетыкай, скончыла вучылішча алімпійскага рэзерву. Але спартовую кар'еру не працягнула. «Мне некалькі разоў даводзілася ўдзельнічаць у вялікіх спаборніцтвах, і я пераканалася, што на адным таленце ніхто не бегае, у любым выпадку давядзецца "садзіцца на іголку". Я паглядзела на ўсё гэта і падумала, што ў мяне так не атрымаецца. А на зборах мы заўсёды выпускалі насценгазету, і мне ўсе рэкамендавалі паступаць на журфак, раз так добра ў мяне атрымлівалася. І я паступіла, некалькі гадоў пазаймалася спортам, а потым перастала», - тлумачыла яна ў інтэрв'ю.

На другім курсе журфака яна прыйшла працаваць на беларускае тэлебачанне, але асаблівую вядомасць атрымала пасля прыходу да ўлады Аляксандра Лукашэнкі. Хрушчова стала штодзённай вядоўцай навін на БТ.

У 1996-м у Мінску прайшоў «Чарнобыльскі шлях», на які выйшла каля 50 тысяч чалавек. Міліцыя перакрыла праспект Скарыны (цяпер - Незалежнасці) і пакінула проста на дарозе калоны - у раёне плошчы Якуба Коласа - некалькі сваіх машын. Актывісты з Украіны, якія прыехалі на марш, перавярнулі іх.

«Звар'яцелыя энтузіясты з ліку нецвярозых студэнтаў, не занятых аніякай справай пенсіянераў і іншых бязмэтна швэндаючых грамадзян сцягнуліся бліжэй да Акадэмііі навук, адкуль, дарэчы, увесь сённяшні спектакль і пачаўся. <…> Мітынгуючыя <…> дзейнічалі як сапраўдныя зверы», - ахарактарызавала ўдзельнікаў шэсця Хрушчова. Але ўсе дэманстранты былі без зброі, а сілавікі выкарыстоўвалі для іх разгону і затрымання дубінкі і слезацечны газ.

У красавіку 2023 года ў інтэрв'ю Мікіту Мелказёраву Хрушчова сцвярджала, што ў дзевяностыя гады шчыра верыла Лукашэнку: «Ты малады і гарачы. У цябе адно стаўленне да падзей. Потым пачынаеш разумець, што табе не падабаецца, рабіць нейкія высновы для сябе. Для кагосьці гэта эвалюцыя, для кагосьці - дэградацыя. Мы працавалі на зломе гісторыі і яшчэ не ведалі, хто такі Лукашэнка. Здавалася, што гэты чалавек прынясе Беларусі дабро. За 29 гадоў ужо можна разабрацца, што гэта за чалавек. У 96-м годзе я не ведала пра Лукашэнку нічога».

Хрушчова доўга заставалася ў сістэме. У 2001-м яна ўзначаліла аддзел палітычных аглядальнікаў Агенцтва тэлевізійных навін на БТ. У 2006-м - пасля чарговых прэзідэнцкіх выбараў і сілавога разгону «Плошчы» - ёй і яшчэ дзясятку журналістаў дзяржСМІ былі абвешчаныя падзякі ад Лукашэнкі. Потым яна сышла ў спартыўную журналістку, але перыядычна вярталася ў эфір дзеля важных падзей. Напрыклад, у 2010-м, калі прайшлі чарговыя выбары, здарылася новая «Плошча». Тады былі затрыманыя практычна ўсе кандыдаты ў прэзідэнты, многія з іх збітыя (напрыклад, Уладзімір Някляеў - яшчэ да падвядзення афіцыйных вынікаў).

Канчаткова Хрушчова пакінула БТ толькі ў 2013-м. «Я сышла менавіта з меркаванняў маральных. І даўно ўжо не займаюся прапагандай. Чаго жадаю ўсім, хто думае, што палітыка - гэта нешта светлае і чыстае. У любым палітычным лагеры вас выкарыстоўваюць», - напісала яна на сваёй старонцы ў фэйсбуку ў тым жа годзе (пры пошуку такі запіс цяпер недаступны, але яго працытавалі дзясяткі СМІ).

Хрушчова занялася відэаўрокамі для аўтападарожнікаў (напрыклад, раіла на сваім канале на YouTube, як хутка пераходзіць мяжу), стварыла «Школу оригинальных путешествий», якая займалася арганізацыяй тураў па Беларусі і Еўропе (старонка не абнаўляецца з 2019-га). Потым экс-прапагандыстка займалася стварэннем графікі і відэа.

У 2020-м Хрушчова нечакана ўвайшла ў ініцыятыўную групу Віктара Бабарыкі, збірала подпісы для вылучэння яго кандыдатам у прэзідэнты. Пасля выбараў хадзіла на мірныя маршы і рэзка выказвалася супраць Лукашэнкі. Пазней яна з'ехала з краіны і цяпер жыве ў Германіі.

Чытайце таксама