«Я не магу спадзявацца на людзей, якіх злавілі сілай». Удава беларускага добраахвотніка Парфянкова пайшла ва УСУ — пагаварылі з ёю

20 чэрвеня 2024 у 1718890380
«Зеркало»

У канцы чэрвеня 2022-га беларус Васіль Парфянкоў і яшчэ некалькі добраахвотнікаў палка Каліноўскага зніклі пад Лісічанскам. Тады ў размове з «Люстэркам» яго жонка, украінка Алена Гергель, спадзявалася, што ён жывы і трапіў у палон. Але Васіль усё ж загінуў, яго цела не змаглі эвакуяваць з поля бою, і ў сям'і дагэтуль няма магчымасці з ім развітацца і пахаваць рэшткі. Сама Алена амаль праз два гады пасля страты мужа рыхтуецца ехаць на фронт. Жанчына цяпер служыць ва УСУ і апошнія тыдні праходзіць падрыхтоўку пасля добраахвотнай мабілізацыі. «Люстэрка» паразмаўляла з удавой Парфянкова пра рашэнне ісці ў войска, жыццё без мужа і сітуацыю з яго роднымі ў Беларусі.

«Я ўжо правяла свайму ўзводу ўводную па такмедзе - пра турнікеты, крывацёкі расказала»

- На мінулым тыдні ў вашай дачкі быў выпускны ў дзіцячым садку, а вы давалі прысягу. Як прайшоў гэты дзень?

- Добра, дзень як дзень. У нас ёсць распарадак, у абед, напрыклад, мы са сваімі місачкамі-талерачкамі ідзем у сталоўку, потым вяртаемся. У гэты дзень, у прынцыпе, нічога больш не было - толькі прысяга. Вядома, гэта не так урачыста, як было раней, бо мабілізуюць цяпер вельмі шмат людзей, кожны дзень прыязджаюць новыя, і гэта, можна сказаць, такі канвеер цяпер.

- На фота вы выглядаеце шчаслівай.

- Вядома! Вельмі! Для мяне гэта падзея па адчуваннях і эмоцыях - як дзень нараджэння дзяцей, як дзень вяселля. Адна з асноўных падзей, якія бываюць у жыцці.

- Не сумавалі, што прапусцілі выпускны дачкі?

- Вядома, было вельмі сумна. Ужо ўвечары, калі была магчымасць паглядзець відэа, - і слёзы, і сум, не без гэтага. Для яе яшчэ такі гонар бы ў- паколькі яна найстарэйшая ў групе, разам з самай маленькай дзяўчынкай, што ідзе ў яслі, яны закрывалі апошні званок, хадзілі звінелі званочкам. Гэта таксама так шчымліва для мяне. Але мы ўсё роўна кожны дзень размаўляем па відэасувязі ці проста стэлефаноўваемся. Я з дзецьмі ўвесь час на сувязі, каб яны не так моцна сумавалі, ну і я па іх.

- Пакуль вы ў вучэбцы, яшчэ не ведаеце, якую спецыяльнасць атрымаеце?

- Гэта базавая вайсковая падрыхтоўка, пасля яе ўсе выходзяць з адной спецыяльнасцю - салдат-стралок. А далей, калі чалавек ідзе па размеркаванні, ён не ведае, куды трапіць. Але калі ёсць загадзя дамоўленасць, скіраванне ад брыгады, тады ты ведаеш, кім будзеш там. Я да падачы дакументаў у ваенкамат ведала, што іду ў псіхалагічную падтрымку 93-й брыгады (93-я асобная механізаваная брыгада УСУ «Халодны Яр». - Заўв. рэд.).

Цяпер нам ужо выдалі зброю, форму. Але першы тыдзень быў цалкам арганізацыйны, а пасля прысягі ўжо пачалося навучанне - статуты, тактычная падрыхтоўка, агнявая. Я ўжо правяла свайму ўзводу ўводную па такмедзе - пра турнікеты, крывацёкі расказала (смяецца). Цяпер трэба шмат практыкаваць.

- Чым будзеце займацца ў брыгадзе?

- Хлопцы і дзяўчаты пасля вяртання з вайны (ці нават у працэсе) сутыкаюцца з вялікімі праблемамі - гэта і кантузіі, і ПТСР. І яны нікуды не падзенуцца. Таму ў нашых інтарэсах не расхлёбваць потым усё тое, што адбудзецца. Калі людзей, якія падрыхтаваныя, маюць матывацыю, сілы і патрыятызм і ідуць у войска, правільна навучыць загадзя, яны могуць быць менш успрымальныя да гэтых псіхалагічным праблем. У нашых інтарэсах не толькі адзець байцоў у браню і падрыхтаваць фізічна і тактычна, але максімальна «браніраваць» іх мозг, псіхіку.

Так што пакуль у мяне такі кірунак працы. Але ў нас кожны дзень адбываюцца нейкія змены, і ніхто не ведае, што будзе праз месяц, якія новыя задачы могуць з'явіцца.

- То-бок, хутчэй за ўсё, вас на перадавой не будзе ці псіхолагі і там працуюць?

- Так, псіхолагі працуюць там, дзе можна. Вядома, на «нуль» ніхто не ездзіць - гэта немагчыма. У нас там хлопцы сядзяць у акопах, і ім нават ежу і ваду дронамі дастаўляюць, бо да іх няма доступу. Але калі будзе магчымасць, мы будзем праводзіць заняткі, трэніроўкі там, дзе скажуць.

- У вас шмат знаёмых вайскоўцаў. У мужчын змянілася стаўленне да таго, што камусьці можа спатрэбіцца праца з псіхолагам?

- Так, за апошнія два гады шмат што змянілася. Гэта пачалі ўспрымаць больш як патрэбу. Вядома, ніхто не хоча сказаць, што ў яго «паехаў дах» і што трэба кудысьці ісці гэты дах «рамантаваць». Але ўжо ў вельмі многіх ёсць разуменне, што гэта таксама неабходна, бо ўсе прыходзяць і сутыкаюцца з аднолькавымі цяжкасцямі.

Нават па сабе ведаю, што з цывільнага жыцця ў войска трапіць проста. З цябе здымаюцца ўсе задачы і застаюцца толькі базавыя - паесці, паспаць, выканаць свае заданні як вайсковец, ну і выжываць максімальна. А ў цывільным жыцці задач вельмі шмат, нават неабавязкова важных, і пасля вяртання ў тыл гэтая шматзадачнасць моцна ўплывае. Ну і плюс (гэта маё меркаванне) усё ж такі тыл і цывільнае насельніцтва ўплываюць негатыўна на псіхалагічны стан байцоў. Цывільныя не навучаныя правільна рэагаваць на нейкія сітуацыі, нават выпадкова не ствараць канфліктаў з вайскоўцамі.

- Ва ўкраінскім грамадстве знікае безумоўная павага да іх?

- Раскажу вам вельмі цікавую гісторыю. Днямі ў дзвюх дзяўчат-вайсковак зламалася машына, яны стаялі на трасе на аварыйцы. Праязджала шмат аўто, за рулём многіх былі мужчыны. Гэта нармальнае стаўленне да людзей, як на мяне, - хто б ні паламаўся, што б ні здарылася, проста маякнуть фарамі, спыніцца, спытаць. Я ўпэўненая: калі б так стаялі цывільныя дзяўчаты, было б больш ахвочых дапамагчы. А гэтыя прастаялі гадзіну, пакуль не спыніўся кіроўца, таксама вайсковец, які цяпер на рэабілітацыі. Дзяўчатам трэба было проста «падкурыць» акумулятар. Праблему вырашылі, пасмяяліся. Чаму так адбылося? Таму што людзі напалоханыя, думаюць, што гэта варта ТЦК (тэрытарыяльны цэнтр камплектавання. - Заўв. рэд.) - ваенкамат, нейкія новыя хітрасці, каб мабілізоўваць мужчын. Замест павагі і дапамогі вайскоўцам іх ужо баяцца.

А ў цэлым усё залежыць ад рэгіёна. У Кіеве гэта штодзённасць: ёсць вайскоўцы, ёсць людзі - у кожнага свае справы. Ніхто не падыходзіць, не зробіць нейкага жэсту падзякі. Там усе расслабіліся: «СПА працуе - няма праблем, жывём далей». Тут, ля фронту, многія могуць прайсці міма і сказаць «дзякуй». У тых, хто блізка да небяспекі, іншае стаўленне. А мне здаецца, так мусіць быць усюды.

«Калі мы прайграем гэтую вайну, першымі загінуць вайскоўцы, а потым - усе астатнія»

- Як вырашылі пайсці ў войска? Вы ж былі валанцёркай, інструктаркай па тактычнай медыцыне. Чаму гэтага для вас аказалася недастаткова?

- Зноў жа, відаць, часткова праз тыя ж гісторыі з ТЦК (смяецца). Я лічу, што людзі, якія могуць абараняць Украіну, павінныя гэта рабіць. Ну, мама-адзіночка або мама-ўдава, якой няма на каго пакінуць дзяцей, вядома, мусіць застацца і займацца імі. Або бацька-адзіночка, апякун - шмат катэгорый людзей не прызываюць, як і хлопцаў да 25 гадоў. Але я ў горадзе бачу вельмі шмат мужчын прызыўнога ўзросту, здаровых, якія павінныя быць тут [на фронце]. Адзін баявы медык, які два гады не выязджаў з пазіцый і трапіў у «цывілізацыю» толькі пасля ранення, сказаў: «Я паверу ў мабілізацыю, калі ў тым жа Кіеве мужчынскага насельніцтва будзе ўмоўна не больш за 30%». Пакуль у нас такога няма. Так, ёсць інфраструктура, важныя сферы - ніхто не кажа, што павінныя прызваць усіх.

Але хтосьці мусіць замяняць тых, хто на фронце ўжо два гады. Яны ж не робаты. Ім таксама патрэбная перадышка. Калі мы прайграем гэтую вайну, першымі загінуць вайскоўцы, а потым - усе астатнія. Ніхто не выжыве ў гэтай сітуацыі, бо Расія не хоча проста акупаваць тэрыторыі - яна хоча знішчыць Украіну і ўкраінцаў. Я не ведаю, як на трэцім годзе поўнамаштабнай вайны людзі гэтага не разумеюць і баяцца ўмоўнага ТЦК, баяцца ваяваць. Тое, што адбываецца з ТЦК, - праблема карупцыі. На жаль, яе ні адзін з прэзідэнтаў не перамог, хоць усё слёзна абяцаюць. Але найлепшая матывацыя для ўкраінцаў ісці ваяваць, напэўна, будзе, калі вайскоўцы не ўтрымаюць гэты фронт, і ён пакоціцца ў бок цэнтральных абласцей.

Я ўжо не магу спадзявацца на людзей, якіх злавілі сілай, не ўпэўненая, што яны змогуць быць добрымі байцамі. Я не ведаю, ці не ўцячэ ён з пазіцый, ці не падставіць сваіх пабрацімаў у рызыкоўны момант. Гэта адна з прычын - адзін матываваны чалавек каштуе дзесяці нематываваных. Так было і на «рэвалюцыі годнасці»: перамагла не большасць - яе не цікавіла ні палітыка, ні тое, што будзе з Украінай. Гэтыя людзі жылі свае жыцці. Перамагла меншасць матываваных грамадзян. Калі б гэтага не адбылося, напэўна, з намі было б плюс-мінус тое ж, што цяпер адбываецца ў Беларусі, можа, і горш. Многія мусілі б выехаць або сядзелі б у турмах. Так, цяпер у нас такі, вельмі цяжкі шлях, але мы не маем выбару - мы мусім перамагчы. І чым больш матываваных украінцаў будзе ў войску, тым хутчэй гэта адбудзецца.

- Вы згадвалі ўдоваў з дзецьмі, якія могуць не ваяваць. Вы акурат з гэтай катэгорыі - сабе не пакінулі такога права?

- Так, яно ў мяне ёсць. Але я ведаю, што магу цалкам давяраць сваім бацькам і старэйшаму сыну - яму днямі споўнілася 18 гадоў (старэйшы сын Алены Любамір нарадзіўся да шлюбу з Васілём. - Заўв. рэд.). Гэта было цяжкае рашэнне, але я зразумела, што цяпер буду максімальна эфектыўнай менавіта тут. Зрабіла ўсё, каб маёй сям'і было камфортна, паспрабавала закрыць усе магчымыя пытанні.

- А чаму не дачакаліся выпускнога дачкі і 18-годдзя сына?

- Так атрымалася выпадкова. Была трохі іншая схема - я мусіла падаць дакументы, вярнуцца на гэты адказны тыдзень у Кіеў, а пасля паехаць на палігон. Але яна, на жаль, не спрацавала, і мяне адразу забралі на палігон.

Дзеці, вядома, цяжка адрэагавалі. Сын моцна знерваваўся, Саламія (малодшая дачка. - Заўв. рэд.) неяк з разуменнем паставілася. Яна ўжо разумее, чаму гэта адбываецца, што ёсць такія справы, калі тваё жыццё табе не належыць, ты мусіш рабіць больш, каб мець будучыню. А Мілан, яму 10, хацеў наогул ехаць са мной (смяецца). Бо часта мае зносіны з байцамі, бачыць іх прыклад, іх смеласць, ідэалы. А гэта хлопцы і з батальёна «Волат» (у ім ваяваў Васіль Парфянкоў. - Заўв. рэд.), яны таксама яго асабістыя героі, і ён таксама хоча быць штурмавіком. Я кажу: «Мілан, я вельмі спадзяюся, што табе ніколі не давядзецца быць штурмавіком, - мы акурат робім усё магчымае, каб гэтага не адбылося». А ён проста цяпер хацеў бы ісці ў партызаны, куды заўгодна (смяецца). У цэлым для іх гэта нармальная сітуацыя, бо ўсё нашае атачэнне - або валанцёры, або вайскоўцы. Некаторыя нашыя сябры проста паставілі ў сябе дома 3D-прынтары і днямі робяць «скіды» (баявую частку. - Заўв. рэд.) для беспілотнікаў. Іх ніхто не прасіў, ім ніхто не плаціць - яны трацяць свае заробкі, каб рабіць тое, што могуць. Дзеці растуць на гэтых прыкладах - для іх нармальна, што мама таксама пайшла ў войска.

- Што вам бацькі сказалі?

- Яны мною ганарацца, вядома, але лічаць трохі вар'яткай. Ім цяжка. Яны хацелі б ужо неяк жыць спакойна, адпачываць, займацца сваімі хобі. Тата вось вельмі любіць быць на прыродзе, саджаць памідоры. Маме падабаецца займацца кулінарыяй. У прынцыпе, у яе цяпер ёсць такая магчымасць, нават шмат (смяецца) - яна цяпер да нас пераехала. А тата пакуль ніяк не растанецца са сваімі памідорамі і толькі прыязджае дапамагаць.

Бацькі вельмі перажываюць, разумеюць, што гэта ўсё ж вайна і, якой бы я ні была асцярожнай, ніхто з нас не застрахаваны. Але не застрахаваныя і яны самі ў Кіеве - ракеты не выбіраюць сабе мішэні. Хоць на фронце, вядома, больш небяспечна.

«Ведаю, што яго няма, але ўсё роўна застаецца нейкі адзін працэнт на цуд»

- Раскажыце, як для вас прайшлі два гады без мужа.

- Ну, спачатку нават няма чаго ўспамінаць - гэта проста некалькі месяцаў сцертай памяці. Потым, калі я ўжо спрабавала нешта рабіць, зразумела, што сама не дам рады, калі застанемся дома ў Кіеве. Тады ўжо ўсе разумелі, што будуць блэкаўты, адключэнні святла, але не ведалі, як будуць працаваць школы, інфраструктура. Таму мы з дзецьмі выехалі ў Румынію на некалькі месяцаў. Потым да нас прыехала мая мама, а я вярнулася ў Кіеў, бо тут фронт, трэба дапамагаць. Паралельна пазнаёмілася з Аляксеем Францкевічам (дырэктар дабрачыннага фонду «Свабодная Беларусь». - Заўв. рэд.). Мы стварылі фотапраект беларускіх герояў і паралельна з дзяўчатамі - грамадскую арганізацыю, якая дапамагае ўдовам і дзеткам загінулых.

Вельмі насычаны быў перыяд. Наогул амаль увесь мінулы год - падарожжы па Украіне і за мяжой, нейкая валанцёрская дзейнасць. З восені я ўжо ў Кіеве. Увесну мы з малодшымі дзецьмі з'ездзілі на рэабілітацыю для сем'яў, якія страцілі блізкага на вайне. Гэта трохтыднёвы лагер у вельмі спакойных лакацыях, на прыродзе. З дарослымі і дзецьмі працуюць псіхолагі. Акурат гэтая тэрапія, напэўна, максімальна выраўняла ва ўсёй сям'і эмацыйны стан. Нават Мілан, у якога, ведаеце, яшчэ быў такі павышаны ўзровень агрэсіі ўвесь гэты час, стаў тым хлопчыкам, якога я заўсёды ведала. Ён убачыў, што не адзін такі - такіх дзяцей, на жаль, шмат, яны яго разумеюць, гэта такі агульны боль.

- Мілан цяжэй за ўсё ўспрыняў страту бацькі?

- З прычыны свайго ўзросту адыходзіў даўжэй. Хоць я разумею, што некаторыя рысы з ім назаўжды - тое ж абвостранае пачуццё справядлівасці, патрыятызму. Яму вельмі цяжка, калі, напрыклад, у класе іншыя дзеці абмяркоўваюць расійскі кантэнт, серыялы. І колькі б ён ні тлумачыў, што так нельга, што гэта кулі, якія будуць ляцець у нас, дзеці ёсць дзеці, ва ўсіх у сем'ях да гэтага ставяцца па-рознаму.

- Калі Васіль знік, была надзея, што ён у палоне. Калі вы зразумелі, што муж ужо не вернецца?

- Калі беларускія прапагандысты апублікавалі фота з ім (дзяржканал «Беларусь 1» паказаў сюжэт пра зніклых байцоў палка Каліноўскага 6 ліпеня 2022 года. - Заўв. рэд.). І потым мне яго пабрацімы даслалі здымкі ў добрай якасці з нейкіх расійскіх тэлеграм-каналаў. Мае сябры-медыкі сказалі, што з такой формай раненняў не было шанцаў выжыць, нават калі была нейкая аператыўная меддапамога. На жаль. Але насамрэч я дагэтуль падпісаная на ўкраінскія тэлеграм-каналы, якія знаходзяць палонных па ўсіх [расійскіх] калоніях. Я ад іх не адпісалася, усё роўна пераглядаю кожны раз, калі з'яўляюцца спісы. Ужо аўтаматычна. Заўсёды гляджу абмены ваеннапалоннымі. То-бок я ведаю, што яго няма (паўза). Але, напэўна, калі б была магчымасць пахаваць, было б па-іншаму. А так усё роўна застаецца нейкі адзін працэнт на цуд. Я пакуль не магу яго для сябе прыбраць.

Цяпер усё ж больш успамінаю добрыя моманты. Пакуль не магу сказаць, што гэта працуе на 100 працэнтаў, яшчэ недастаткова часу прайшло. Але ў памяці ў першую чаргу ўсплываюць дні, сітуацыі, калі нам было добра. Таму ўжо не заўсёды балюча. Асабліва цяжка ў нейкія даты. Вось 26 чэрвеня будзе балюча вельмі моцна - у гэты дзень ён загінуў. Другая гадавіна яшчэ наперадзе.

- Саламіі тады было чатыры гады. Яна памятае тату?

- Так, вядома. Усе дурасці, якія яны рабілі (смяецца). Ён вельмі любіў з дзецьмі бегаць, дурэць, падаць у снег, катаць іх на машынках у парках. Таму яе ўспаміны пра тату менавіта такія. У размовах амаль кожны дзень нешта ўспамінаецца, дзеці памятаюць усе яго фразы. У нас шмат размоваў і пра Беларусь, калі пабрацімы яго заязджаюць - усё роўна ўсе абмеркаванні - і пра Васіля, і пра нашых знаёмых, і пра тое, што адбываецца. Я так жартую, што ў мяне ў Facebook хутка беларусаў будзе больш, чым украінцаў у сябрах (смяецца). Таму ён з намі ў думках пастаянна.

- Як шмат вашых знаёмых ва Украіне трапілі ў такую ж сітуацыю, што і вашая сям'я?

- Думаю, што ў кожнага з маёй супольнасці ёсць уласныя ваенныя могілкі. У кагосьці з блізкага атачэння ўжо загінула дзесяць чалавек, хтосьці называе лічбу 13 (паўза). Шмат… Я яшчэ «ў мінулым жыцці» некалі стварыла форум бацькоў - яму было б 17 гадоў цяпер. Платформа ўжо фізічна не існуе, але людзі пасябравалі. Дык вось, многія дзяўчаты адтуль страцілі мужоў, а іх дзеці - бацькоў. Яны валанцёраць, збіраюць на дроны, РЭБы, машыны. Мой тыл такі - ён робіць максімальна ўсё, што можа. Але грамадства ўжо стамілася. Ці ёсць у яго на гэта права - іншае пытанне. Але яно стамілася ад збораў, ад вайскоўцаў, ад таго, што яму ўвесь час кажуць, што яно вінаватае. Часам мне здаецца, што, калі б прапанавалі, умоўна, спыненне агню ў абмен на Крым, Данбас, можа, Херсон, частка грамадства, відаць, пагадзілася б.

- Для вас гэта непрымальна?

- Не. Сярод тых, хто тут ваюе, няма падзелу на захад, усход. Тут людзі з усіх рэгіёнаў Украіны. Ёсць тыя, хто нарадзіўся і жыў на Данбасе, і для іх Данбас - украінскі. І людзі, якія тут жывуць, - украінцы. Так, ёсць «пачакуны» Расіі, але ўсё роўна гэта нашая тэрыторыя і нашыя людзі. І Херсон, і Запарожжа, і ўвесь Данбас. Крым - наогул балючае пытанне для мяне. Крымскія татары, якія і так былі дэпартаваныя, на старасці гадоў вярнуліся, выдыхнулі і нарэшце пачалі ствараць з нуля сваё жыццё, - у іх усё зноў забралі. Таму гэта мусіць быць вернутае. Не ведаю калі і як, але нічога са сваёй зямлі мы нікому аддаваць не павінныя.

«Старэйшая сястра Васіля год была ў турме»

- Раскажыце пра сваю падрыхтоўку. У вучэбцы шмат жанчын?

- Амаль няма. У нашай роце толькі дзве дзяўчыны - я і мая пасястра (жаночы варыянт слова «пабрацім». - Заўв. рэд.). На палігоне таксама не бачыла жанчын.

- Як паставіліся да таго, што прыехалі дзяўчаты, ёсць стэрэатыпы пра «слабы пол»?

- Здзіўлена (смяецца). Першыя дні ўсе былі ціхія-спакойныя, а цяпер ужо пачынаюцца знакі ўвагі, нам непатрэбнай, нейкія жарты, нешта распытваюць. Але гэта вырашаецца проста. Калі ведаеш, як з імі паводзіцца, хутка змаўкаюць і не чапаюць.

Стэрэатыпаў, што жанчыны нічога не могуць, тут няма, толькі ўвесь час усе думаюць, што мы медыкі, раз дзяўчаты. Але гендарная роўнасць можа надысці толькі з часам - усё ж грамадства ў нас патрыярхальнае. Думаю, нашыя дзеці ўжо па-іншаму будуць да гэтага ставіцца. Ні хлопчыкі, ні дзяўчаты не бачаць ніякіх перашкодаў, якую прафесію выбіраць, якога колеру вопратку насіць. Вы можаце быць прынцэсай і насіць меч (смяецца). Гэта нармальна.

- Вам не страшна пасля навучання ехаць на фронт?

- Не (смяецца). Там, дзе нашае размяшчэнне, на фронце, я нават лепш сплю, чым дома.

- Не хочацца гэтае пытанне задаваць, але вайна - гэта патэнцыйная рызыка не вярнуцца. Вашыя дзеці ўжо страцілі бацьку. Вы думалі, што нешта можа адбыцца з вамі?

- Вядома, такая рызыка ёсць. І, вядома, я гэта разумею. Таму, у прынцыпе, і чакала, пакуль старэйшаму сыну, Любаміру, споўніцца 18, каб ён, калі гэта адбудзецца, не дай бог, мог афіцыйна стаць апекуном для малодшых дзяцей. Бацькі мае немаладыя. Калі са мной нешта здарыцца, гэта адназначна не палепшыць іх фізічнага і эмацыйнага стану. Наколькі яны змогуць паўнавартасна глядзець дзяцей і ў прынцыпе жыць, я не ведаю. Дай бог, каб жывыя засталіся. А Любамір ужо дарослы і ведае, што я на яго разлічваю. Я б не хацела, каб мае дзеці трапілі ў нейкі прытулак, таму ён будзе пра іх клапаціцца, а фінансаванне забяспечыць дзяржава - галодныя, босыя яны не будуць.

У дзяцей яшчэ вельмі гнуткая псіхіка, яны змогуць з часам гэта прыняць. Але не, я стараюся не думаць у такім рэчышчы. Хоць бывалі такія думкі, калі кепскі настрой, - што нават з Васілём тады будзем недзе там разам ляжаць… Аднак, паўтаруся, максімальна стараюся пра такое не думаць. І з дзецьмі мы гаварылі толькі пра тое, што будзе перамога, я вярнуся і ўсё будзе добра.

- Не баіцеся, што Любамір, як мама і тата, захоча пайсці ў войска?

- Ну, у яго ёсць нагрузка на найбліжэйшы час - універсітэт, аўташкола. Ісці кантрактнікам цяпер ён дакладна не плануе. Я яму патлумачыла, што гэта ягоны выбар, але думаю, што 18 гадоў - яшчэ вельмі рана. Так, у хлопцаў у гэтым узросце больш сіл, энергіі, яны хутка бегаюць, могуць даўжэй не спаць. Для пяхоты і штурмавікоў гэта вельмі карысныя навыкі, яны могуць быць больш паспяховымі, чым 45-гадовыя мужчыны, але разумова яшчэ не гатовыя. Вось у 22 - ужо зусім іншыя людзі. Гэтыя чатыры гады для хлопчыка вельмі важныя ў плане разумовага развіцця. Таму ў яго ёсць яшчэ час, і, на жаль, можа праўда так здарыцца, што гэтая вайна яго дагоніць праз некалькі гадоў. А пакуль яму 18, хай сядзіць, атрымлівае адукацыю, дапамагае маім бацькам і глядзіць малых.

- А такое жаданне ў яго ёсць?

- Так, кажа: «Ай, не паступлю ва ўніверсітэт - пайду з табой». Хоча да мяне прыехаць сюды ў госці. Я не пярэчу, але тады ж і малодшыя захочуць маму ўбачыць. А ім тут дакладна быць не трэба (смяецца). Лепш я да іх паеду, як будзе магчымасць.

- У вас памянялася стаўленне да беларусаў?

- Не, наўрад. Магу толькі паспачуваць. Шчыра кажучы, нават у той кароткі перыяд, пакуль мы былі ў Румыніі, а не дома, мне было максімальна цяжка. Вельмі не спадабалася быць за мяжой. Усім нам хацелася дадому. Усё, чаго мы хацелі, у нас было дома, мы ўбачылі нейкія мінусы жыцця за мяжой. Бачу, як шмат людзей мусіла выехаць з Беларусі, - я ім не зайздрошчу. Вельмі спачуваю, што яны так вымушаныя жыць, што не маюць магчымасці вярнуцца. Жадаю, каб нарэшце беларусы маглі жыць у нармальнай краіне, з нармальнымі законамі, дэмакратыяй. Найперш - у сябе дома.

- У красавіку 2022 года маму Васіля змусілі зняцца ў прапагандысцкім відэа і сказаць, што яна саромеецца сына праз удзел у вайне. Пасля жанчыну звольнілі з працы. Маму, сястру і брата вашага мужа затрымлівалі. Як цяпер блізкія Васіля ў Беларусі? Ад іх ужо адчапіліся?

- Сяргей, брат, - у Варшаве, таму яго не чапаюць. Амаль кожны дзень дасылае мне нейкія анекдоты, гісторыі з працы ў таксі (смяецца). Маму неяк не чапаюць - усё пераключылася на старэйшую сястру Васіля. Наколькі мне вядома, яна год была ў турме. Не ведаю, чаму, але яна вось толькі нядаўна выйшла. Я размаўляю часта са стрыечнай сястрой Васіля - яна за мяжой і падтрымлівае нас.

- Вам хацелася б калі-небудзь паехаць на радзіму мужа, звазіць дзяцей? Паказаць, дзе нарадзіўся іх тата, пазнаёміць з яго сям'ёй.

- Васіль акурат перад гібеллю хацеў, каб мама прыехала ў госці, але не атрымалася. Так, мне б вельмі хацелася паехаць у Беларусь, але невядома цяпер, калі гэта будзе. А будзе, думаю, абавязкова! Я ў гэта веру. Інакш навошта гэта ўсё, калі не мець надзеі?

Чытайце таксама