Віталь Гуркоў пераехаў ва Украіну яшчэ да выбараў 2020-га. Па тэлефоне ён расказвае, што не камунікаваў з журналістамі каля трох гадоў: не бачыў нагодаў і сэнсу, не было чаго сказаць ці дадаць. На інтэрв'ю з ім мы спрабавалі дамовіцца з лістапада 2022 года — з таго моманту, калі спартовец абвясціў пра стварэнне грамадскага аб’яднання «Пагоня» для дапамогі беларускім добраахвотнікам. Праз восем месяцаў Віталь пагадзіўся пагаварыць з «Люстэркам» пра падтрымку байцоў, грамадскае і асабістае жыццё ў краіне, якая ваюе, пра сваё мінулае і магчымую будучыню ў Беларусі.
«Мы выязджалі на ўзмацненне ці на блокпост праверыць абстаноўку, калі былі чуткі пра ДРГ»
— Дзе вы цяпер жывяце і чым займаецеся?
— Я ў Кіеве ўвесь гэты час. Цяпер працую ў Кіеўскай федэрацыі тайскага бокса. Трэнірую, выкладаю — у мяне дзве групы, персанальныя заняткі. Таксама вучуся ў Нацыянальным універсітэце фізічнага выхавання і спорту Украіны, амаль скончыў магістратуру. Дапамагаю сваім сябрам-ваярам — і ўкраінцам, і беларусам. Часам у валанцёрскім руху ўдзельнічаю. Зрабіў аперацыю на каленях — выявіліся старыя траўмы пасля розных падзей, сапсавалі мне пэўныя планы. Цяпер займаюся аднаўленнем. З’яўляюся кіраўніком грамадскага аб’яднання, якое мы зарэгістравалі з добраахвотнікамі, што ўдзельнічалі ў праекце «Полк Пагоня». Жыву цікавым жыццём, адным словам.
— Вы тытулаваны спартовец, чаму пайшлі ў магістратуру?
— Старэйшыя калегі з федэрацыі кіеўскай наштурхнулі на думку, што мне трэба развівацца як трэнеру, атрымліваць адукацыю. Таксама гэта маё асабістае жаданне ведаць украінскую мову, бо я збіраюся пэўны час жыць тут, ва Украіне. У нейкіх момантах — дысцыплінаваць сябе, нейкія абавязкі ўзяць. Гэта такі цікавы чэлендж і самаразвіццё. Цікава з маім, скажам, багатым спартовым досведам разабраць веды і з навуковага боку, каб перадаваць досвед наступным пакаленням.
— Як вас прынялі ў групе? Не кожны дзень вучыцца прыходзіць чэмпіён.
— Акрамя таго, што я 12-разовы чэмпіён свету, я яшчэ паспеў стаць чэмпіёнам Украіны ў 2022 годзе. У нас вельмі класная група. Вельмі пацешна, што некаторыя з аднагрупнікаў мяне ўжо завочна ведалі — хтосьці па спартыўных заслугах, а хтосьці — па Brutto, быў на канцэртах. Мы потым успаміналі і думалі, як часам можа нечакана павярнуцца жыццё, што сустрэліся ва ўніверсітэце.
— Вы згадалі аперацыю. Вы ўсё яшчэ дзейны спартовец ці гэта ў мінулым і ў прыярытэце трэнерства?
— Вядома, ёсць пэўныя прапановы наконт працягу спартыўнай дзейнасці за мяжой, ды і ва Украіне, але я ўсё ж такі мушу сканцэнтравацца на трэнерстве і яшчэ некаторых справах. Але калі атрымаецца аднавіцца пасля траўмаў і выйсці на рынг, можа, яшчэ нешта паспрабую. Хоць я не спяшаюся і нічога не загадваю, бо як спартовец сябе цалкам рэалізаваў. Шлях, калі хочацца нешта яшчэ выйграць, я прайшоў ужо даўно. І даўно мог скончыць кар’еру, але я ўсё ж нёс нейкую філасофію, свой мэсэдж, і кожная перамога — яна была не толькі мая асабістая, але і для беларускага спорту, беларускага народа. А цяпер такія часы, што я не бачу матывацыі займацца спаборніцтвамі. Трэба штосьці цікавае, каб з’явілася жаданне зрабіць нешта яшчэ. Можа, толькі калі захачу сам сабе паставіць новы выклік.
— У жніўні 2020-га ўдзельнікі Brutto сустракаліся з прэзідэнтам Украіны Уладзімірам Зяленскім, вы там таксама былі. Пра што гаварылі?
— Я калісьці ўжо даваў каментар, што гэта была нефармальная сустрэча, вельмі па-сяброўску цёплая, і, здаецца, нагодай стала вылучэнне Сяргея Міхалка на прысуджэнне яму звання заслужанага артыста Украіны. Гэта быў першы прэзідэнт, з якім я сфатаграфаваўся (смяецца). Першы і адзіны. Мне ён падаўся вельмі шчырым і адкрытым чалавекам, прыемным у камунікацыі. Больш нічога не магу сказаць.
— Была інфармацыя, што абмяркоўвалі сітуацыю ў Беларусі.
— Я не памятаю. Гаварылі пра ўсё: пра жыццё, канцэрты, было шмат абмеркаванняў нейкіх папярэдніх сустрэч — як я разумею, яны з Сяргеем сустракаліся ўжо раней на нейкіх здымках. Яны адзін аднаго ведалі да таго, як Зяленскі стаў прэзідэнтам. А потым праз год мы, беларуска-ўкраінскі гурт Brutto, выступалі на канцэрце да Дня незалежнасці Украіны з песняй «Воіны святла», якая стала сімвалам барацьбы Украіны з дыктатурай і расійскай агрэсіяй. Мне здаецца, гэта вынікі той сустрэчы. Цёплыя, вельмі прыемныя ўражанні. Нічога не магу больш сказаць.
— Чаму вы не з’ехалі з Украіны, калі пачалася вайна, як зрабілі многія?
— Мы былі са зборнай на чэмпіянаце Еўропы па тайскім боксе ў Турцыі, і калі панесліся ўсе гэтыя навіны (гаворка пра навіны пра магчымае ўварванне Расіі. — Заўв. рэд.), ужо разумелі, што будзе вайна, тым больш што ў Беларусі ўжо тады доўгі час стаялі войскі. Таму гэта было для мяне чаканым. Памятаю, калі мы даведаліся пра прамову Пуціна (22 лютага 2022 года Расія прызнала так званыя ЛДНР у межах Луганскай і Данецкай абласцей. — Заўв. рэд.), усім трэнерскім складам проста думалі, як бы хутчэй вярнуцца дадому, каб не закрылі авіяпералёты.
У мяне тут шмат сяброў, я лічу Украіну сваім домам на гэты момант, і гэта мой усвядомлены маральны выбар, таму я не з’язджаю. Хоць разумею, што магу гэта зрабіць у любы момант. І мне здаецца, што толькі з перамогай Украіны ў Беларусі будзе шанец вырвацца з кайданоў расійскай імперыі, прапаганды і дыктатуры.
Я ўжо прывык да паветраных трывог, абстрэлаў. Першыя дні, вядома, было страшна, бо ты не разумееш, як усё гэта адбываецца, як сябе паводзіць. А цяпер вельмі спакойны, не заўсёды спускаюся ў сховішча. Калі лёс, то лёс — тут жа такое…
— У першыя дні вы пайшлі ў тэрабарону. У адным з пастоў у Instagram пісалі: «Я не круты камандас і выглядаў як звычайны сялюк, не было ў мяне натаўскай формы ды модных дэвайсаў». Раскажыце, колькі часу прабылі там і чым займаліся.
— 26 лютага я атрымаў зброю. Паехаў да свайго сябра ў месца, дзе ўсё было зразумела: што рабіць, каму падпарадкоўвацца і гэтак далей. У нас былі былыя супрацоўнікі спецпадраздзяленняў, ветэраны АТА. Кожны дзень у вольны час мы вучыліся страляць у ціры, перасоўвацца малымі групамі, правяраць машыны і праводзіць затрыманні, калі, напрыклад, едзе тачка, у якой можа быць нехта пераапрануты. Былі моманты, калі сутыкаліся з ДРГ, але я яшчэ 25 лютага, калі ехаў да штаба тэрабароны на сваім аўто, па дарозе параўняўся з расійскай тэхнікай. Вельмі здзівіла, што яны былі так блізка. Тады, напэўна, страшна было ўсім. А калі ўжо далучыўся да хлопцаў, было і крыху страшна, і такая нейкая суперканцэнтрацыя ўвагі, як у спорце.
Не вельмі прыемна ўспамінаць усё гэта. Але не было ніякай эйфарыі — максімальная адказнасць. На першай жа лекцыі па медыцынскай дапамозе стала зразумела, што гэта не жарты, усё сур’ёзна.
Мы забяспечвалі ахову адной з трасаў і невялікага аэрапарта паблізу Кіева. Пару дзён я пастаяў на блокпастах. Потым сфарміраваўся штаб, мяне перакінулі ў групу хуткага рэагавання — туды бралі маладых хлопцаў, спартыўных і тых, у каго ёсць досвед выкарыстання зброі. Па запытах мы выязджалі на ўзмацненне ці на які-небудзь блокпост праверыць абстаноўку, калі былі чуткі пра ДРГ і гэтак далей. Таксама займаліся транспартаваннем цывільных — трэба было дапамагаць людзям, асабліва з маленькімі дзецьмі, каб яны хутчэй з’язджалі з горада.
Я прабыў у тэрабароне амаль два месяцы, пакуль вакол Кіева не стала спакойна. Вызвалілі Бучу і Ірпень, з Чарнігаўскай вобласці ўжо адагналі расійскія войскі. Потым выйшла нейкае ўказанне, што трэба перадаць зброю тым, у каго ёсць досвед, вайсковаслужбоўцам УСУ. А я ніколі не служыў у войску, ды і ўвогуле беларус, таму як узяў пад роспіс зброю, так і здаў.
— У вас былі нейкія перастрэлкі, сутычкі з ДРГ?
— Мне не хочацца ў гэтую тэму занурацца. Мы займаліся пераважна аховай парадку і эвакуацыяй цывільных.
— Пасля тэрабороны не думалі пайсці добраахвотнікам?
— Скажам так: у мяне былі пэўныя спробы, але яны не ажыццявіліся. І я, шчыра кажучы, пра гэта не шкадую. Мае сябры мяне, па-першае, нікуды не ўзялі (смяецца), а па-другое, пераканалі, каб я знайшоў сябе ў нечым іншым. А такія думкі [стаць дабраахвотнікам] былі даволі доўга.
— Не было крыўдна, што вас не ўзялі?
— Яны казалі: «Калі б была нейкая ваенная спецыяльнасць, мы б цябе ўзялі. А так ты проста будзеш нам цяжарам». Другі момант — што я ўвогуле беларус, праз гэта таксама была праблема. Вось і ўсё.
«Ад УСУ байцы, акрамя формы, амаль нічога не атрымліваюць. А хто скончыў кантракт, не можа лячыцца ў дзяржаўных бальніцах»
— У лістападзе 2022-га вы стварылі грамадскае аб’яднанне «Пагоня». Чаму і колькі вас цяпер?
— Нейкі час я дапамагаў сваім сябрам, займаўся лагістыкай — забраць тачку на рамонт ці з рамонту, набыць нешта карыстнае — тыя ж радыястанцыі ці нейкае абсталяванне. Выязджаў за мяжу па аўто для УСУ, перадаць амуніцыю ці «снарагу» (рыштунак. — Заўв. рэд.), старлінкі. Вось неяк так рухаўся і дзесьці ў жніўні пазнаёміўся з хлопцамі з палка «Пагоня». Яны тады засталіся, скажам, сам-насам са сваімі праблемамі, былі на самакіраванні, бо са жніўня 2022-га Вадзім Пракоп’еў і Валерый Сахашчык ужо не мелі ніякага дачынення да «Пагоні».
Хлопцы былі раскіданыя па розных падраздзяленнях. Камусьці была патрэбна юрыдычная дапамога, камусці — напрыклад, транспарт, на які трэба адкрываць збор. Востра стаяла пытанне аб дапамозе пасля раненняў. Так я спачатку зрабіўся валанцёрам, а потым мы вырашылі стварыць юрыдычную асобу, ад імя якой можна было б дапамагаць дабраахвотнікам, вырашаць іх праблемы ва Украіне. З’явілася грамадскае аб’яднанне «Пагоня». Да яго не маюць дачынення нейкія палітычныя персоны, у тым ліку вышэйпералічаныя.
У нас ёсць людзі, якія ўжо завяршылі кантракты і застаюцца ва Украіне, і тыя, хто яшчэ служыць у розных беларускіх фарміраваннях. Цяпер гэта 30 чалавек — гэта ж справа добраахвотная, мы нікога не прымушаем уступаць. Але па нашай колькасці нельга казаць пра колькасць беларускіх добраахвотнікаў у цэлым (смяецца).
— Чым займаецца аб’яднанне?
— Мы акумулюем запыты на дапамогу па меры неабходнасці. Не так ужо шмат выпадкаў нейкай экстраннай дапамогі, бо хлопцы — на забяспечанні УСУ, у многіх ёсць свае каналы ў фондах, і асноўныя патрэбы закрываюцца. Але я асабіста прывозіў машыны, адзін з апошніх нашых кейсаў — збор на цяжкапараненага байца, людзі пералічылі нават больш грошай, чым мы заяўлялі. Чалавека эвакуявалі на верталёце, ён праляжаў амаль два месяцы ў чатырох сценах рэанімацыі — у мінулы чацвер яго перавялі ў нармальную палату. Спадзяюся, далей пойдзе на папраўку.
Я амаль кожны дзень заязджаю да яго, падтрымліваю, каб нос не вешаў. Вось яшчэ ў аднаго байца вельмі складаная сітуацыя — зараз шукаем яму доктара, трэба пераводзіць яго ў іншую клініку. Зразумела, што нашыя добраахвотнікі як вайскоўцы атрымліваюць меддапамогу ад украінскіх службаў, і вельмі кваліфікаваную. Але часам нейкая медыцына [прэпараты] ёсць, а нейкай няма, трэба нешта знайсці, дакупіць. Неяк трэба было ўвесь час трымаць сувязь з ротным медыкам, каб перадаць дакументацыю і чалавек атрымліваў выплаты за раненні.
У нас працуе юрыст, дапамагае вайскоўцам. Вось зараз некаторыя хлопцы змаглі атрымаць пасведчанні удзельнікаў баявых дзеянняў — гэта цяжкі кейс. Цяпер мы запускаем адукацыйны праект разам з былымі добраахвотнікамі па гуманітарным размініраванні. Будзем перавучваць хлопцаў. Хацелася б, каб былі не толькі беларусы, якія ваююць, але і тыя, хто спрыяе, каб на вызваленыя тэрыторыі як мага хутчэй вярнулася мірнае жыццё. Мы можам зрабіць вельмі карысную справу, у тым ліку для рэпутацыі беларусаў. Бо шмат гаворым пра палітыку, яшчэ нешта, але ёсць рэчы, якія трэба проста рабіць рукамі.
— З якімі праблемамі сутыкаюцца беларускія добраахвотнікі ва Украіне?
— Па-першае, адсутнасць адзінства — усе раскіданыя па розных падраздзяленнях. Але мне здаецца, што гэта натуральны працэс, людзі шукаюць для сябе ўмовы, дзе будуць упэўненыя ў тым жа камандаванні. Мяне вельмі ўразіла, што практычна ўсе хлопцы клапоцяцца пра пабрацімаў з іншых падраздзяленняў. Могуць нешта перадаць з лекаў, імкнуцца наведваць адзін аднаго ў шпіталі. Гэта выклікае пачуццё гонару.
Ёсць таксама праблема дапамогі з боку беларускіх дэмакратычных сіл. Можа, я памыляюся ў гэтым пытанні, але на маю думку гэта так. Я не бачу нейкага цэнтралізаванага фінансавання, а падтрымка заўсёды важная. Хлопцам важна ведаць, што беларусам, якія жывуць у Польшчы, Літве ці Амерыцы, не ўсё роўна.
Ну і калі чалавек скончыў кантракт ці, напрыклад, не можа па стане здароўя быць на нулі, з’яўляюцца пытанні з легалізацыяй. Тут мы дапамагаем — хлопцы далучаюцца да нашай арганізацыі і могуць атрымаць ВНЖ праз валанцёрства, але гэта таксама нялёгка. Яшчэ ў краіне, якая ваюе, вельмі складана рэалізаваць сябе ў грамадскім жыцці — часам прасцей з’ехаць за мяжу.
Я абмяркоўваў гэтае пытанне з яшчэ адным заснавальнікам «Пагоні», ваяром з пазыўным Сяргей. Паводле яго словаў, яшчэ няма надзейных медыцынскіх праграм па рэабілітацыі параненых, працы з псіхолагам, таксама пасмяротных кампенсацый для сваякоў загінулых (а калі яны на тэрыторыі Беларусі, гэта ўвогуле немагчыма). Людзям складана з рамонтам абсталявання і аўтамабіляў, што ламаюцца, з экіпіроўкай, бо ад УСУ байцы, акрамя формы, амаль нічога не атрымліваюць. У іх ёсць карткі, але праз складанасці з блакаваннем рахункаў яны не могуць збіраць на іх грошы, калі штосьці трэба для падраздзялення. А вось калі хто скончыў кантракт, а ВНЖ не было ці тэрмін скончыўся, ён не можа пасля службы лячыцца ў дзяржаўных украінскіх бальніцах.
— Вы самі бывалі дзесьці блізка да фронту?
— Ну так, я называю такія вылазкі ваенным турызмам (смяецца). Быў пад Бахмутам некалькі разоў, мы прывозілі з сябрамі розныя карысныя рэчы. Апошні раз былі ў канцы студзеня 2023-га, ужо калі там было пекла. Везлі машыну і мусілі спачатку заехаць у сам Бахмут, але нас у горад не пусцілі. Мы заязджалі на пазіцыі побач на два-тры дні.
Абстрэлы, вядома, былі. Артылерыя працавала і днём, і ноччу. Усё гэта гучна. Такая рулетка: прыляціць ці не прыляціць. Дзіўныя пачуцці. Вельмі брудна, вельмі холадна, пабітыя дарогі, машыны буксавалі, ламаліся — антуражнае, цікавае падарожжа для досведу. Але я вельмі спакойна да гэтага стаўлюся: быў, бачыў. Гэта ж не параўнаць з тым, што адчувае вайсковец, які там ужо месяц, ці два-тры, ці ўвогуле з пачатку вайны. Можа, таму я і не магу апісаць гэта неяк ярка — няма пра што казаць у параўнанні з тым, што перажываюць іншыя людзі.
Мы паглядзелі, што адбываецца, у якіх умовах байцы жывуць, паслухалі, што яны кажуць, што думаюць. Як і заўсёды, трапляюцца людзі, якім цікава, калі прыехаў той, хто можа расказаць, што адбываецца ў Кіеве, прывёз нейкія патрэбныя рэчы, скажа, што пра іх памятаюць і іх падтрымліваюць. Такім цікава скентавацца, пажартаваць, яны бадзёра настроеныя. А ёсць тыя, хто проста ўжо стаміўся, іх гэта не хвалюе, яны выконваюць свае задачы — і ўсё. Напэўна, назаўжды застанецца ў памяці падвал, у якім былі мужыкі-артылерысты. Яны выглядалі як вікінгі. Былі суровыя і амаль не размаўлялі — такія сканцэнтраваныя на справе.
— Вас з вашым досведам у спорце яшчэ можна здзівіць суровымі мужыкамі?
— Безумоўна. Тут жа сур’ёзныя рэчы, гэта не ў рынг выйсці нагамі памахаць. Тут справа жыцця і смерці, таму заўсёды ёсць чым захапляцца.
«Я страціў з Міхалком сяброўскі кантакт»
— Пакуль мы з вамі гаворым, вы здаяцеся сумным. Гэта такі настрой ці час?
— Цяпер такі час. Адзін чалавек, з якім я даўно сябраваў, загінуў, іншы ляжыць у бальніцы і застанецца інвалідам на ўсё жыццё. Таму настрой такі, сёння я стомлены. У пачатку вайны яшчэ тры мае сябры-ўкраінцы загінулі. Займаю сябе справамі, каб менш пра гэта думаць, фізічнымі ў тым ліку. Я працую з людзьмі — калі прыходзіш на трэніроўку, занураешся ў працэс, трохі адцягваешся ад гэтага.
— Вы адзін ва Украіне ці да вас пераехалі блізкія, ёсць нейкая падтрымка?
— Ну, падтрымка заўсёды ёсць. Але я ва Украіне адзін, скажам так. Мая сям’я — гэта мае сябры, вучні, старэйшыя калегі.
— Не плануеце завесці сваю сям’ю?
— Я не думаю пра гэта. Сённяшні стан мяне цалкам задавальняе, улічваючы навакольныя ўмовы. У мяне ўсё добра, я не адчуваю сябе нешчаслівым чалавекам — знаходжуся ў гармоніі з сабой. Але буду больш шчаслівым, калі мае сябры акрыяюць, калі хлопцы перастануць гінуць, Украіна пераможа і Беларусь будзе свабоднай.
— То-бок у вас няма адносін цяпер?
— Адносіны ёсць заўсёды (смяецца). Давайце апусцім гэтае пытанне.
— Па сцэне сумуеце? У Міхалка цяпер акурат гастролі.
— Не, не сумую. Гэта быў такі класны перыяд у жыцці, цікавы досвед, ну і адна з дзіцячых мараў. Бо я ў музычных калектывах быў і ва ўніверсітэцкія гады — такі андэграўнд-рок, мы ездзілі з канцэртамі па Беларусі і за мяжу. Быў час творчай рэалізацыі. Але потым гэта ператварылася з нейкага натхнення ў звычайную руціну і ўжо не так падабалася. Вось і ўсё.
— Brutto яшчэ вернецца калі-небудзь?
— Думаю, гэта закінуты праект, які больш не адбудзецца. Вось вы цяпер больш ведаеце пра Сяргея Міхалка. Я дзесьці з 2021 года страціў з ім сяброўскі кантакт. Не было ніякіх канфліктаў, проста я адышоў ад музычных справаў і ўсё, займаўся спортам, трэнерствам, перастаў камунікаваць. Як я разумею, ніхто з былых удзельнікаў калектыву асабліва не падтрымлівае з ім сувязь. Зараз там зусім іншы склад музыкаў.
— Вам часта прылятаюць прэтэнзіі, што з нашай зямлі ва Украіну ляцелі ракеты, з’явілася ядзерная зброя, што «беларусы ў свой час не змаглі»?
— Была сітуацыя пацешная. Я ўдзельнічаў у дабрачынным аўкцыёне, мы стаім з арганізатарам — звяртаецца чалавек: «Будзем пачынаць мерапрыемства ці не? Паветраную трывогу абвясцілі! Узлёт самалётаў з Беларусі!» І ўсе адразу глядзяць на мяне (смяецца). Кажу: «Пацаны, нават патэлефанаваць няма каму. Нічога не магу зрабіць». Усе як пачалі рагатаць! Мне здаецца, пра беларускі народ усе ўкраінцы ўсё разумеюць. Ёсць пэўныя юрыдычныя пытанні, але яны, па вялікім рахунку, вырашаюцца, хоць, можа, і няхутка. Мы ж вось зарэгістравалі грамадскую арганізацыю.
— Вы плануеце мяняць грамадзянства на ўкраінскае?
— Ведаеце, такой неабходнасці няма. Беларускі пашпарт мне ва Украіне не перашкаджае. Хоць я перажываю, вядома, праз рэпрэсіі, праз нашыя іміджавыя страты як нацыі, бо Беларусь падтрымлівае Расію ў вайне. Калі скончыцца тэрмін дзеяння, буду гэтае пытанне вырашаць. Але да таго моманту, спадзяюся, мы з вамі ўжо будзем піць каву на Кастрычніцкай і размаўляць.
«Абсалютна не перажываю, што працаваў на СТБ. Я ніколі не здраджваў сабе»
— Што вас цяпер звязвае з Беларуссю?
— Па-першае, я ідэнтыфікую сябе як беларус. Па-другое, усё ж ёсць пачуцці да радзімы, сваёй роднай краіны. Ну і, па-трэцяе, усе мае спартовыя дасягненні былі для Беларусі і беларускага народа. Мяне шмат што звязвае з ёю ментальна і эмацыйна. Калі каротка, то так.
— Вы працавалі на СТБ. Не шкадуеце, што былі звязаныя з гэтым каналам?
— Я абсалютна праз гэта не перажываю, бо не бачу ніякіх прычын. Гэта ніяк не ўплывае на тое, кім я ёсць, на мае асабістыя якасці. Я ніколі не здраджваў сабе. Проста была аглядная праграма «Тыдзень спорту» — справаздача пра спартыўныя мерапрыемствы, і ўсё. Я не пісаў тэкст сам — там працавала каманда. Здаецца, за ўвесь час быў усяго адзін жывы эфір, а так мы ўсё пісалі загадзя.
— СТБ да 2020-га не быў такой пляцоўкай прапаганды, як цяпер, але ў вас тады былі пытанні да беларускага тэлебачання?
— Ды ў мяне заўсёды былі пытанні да беларускага тэлебачання, але ў выніку я аказаўся на беларускім тэлебачанні (смяецца). І ў тэлебачання былі пытанні да мяне. Але я не працаваў у штаце ніколі — проста вёў спартыўныя навіны. Так у пэўны час выпадкова адбылося, што мне паступіла такая прапанова, я падумаў: чаму б і не? Тады акурат былі праблемы са зборнай праз мае перакананні. Гэта быў для мяне такі залік у асабістым забегу, скажам так. Кшталту «вось я тут яшчэ пабываў», нягледзячы ні на што. Таксама цікавы досвед — паглядзець на гэта ўсё знутры.
— Вы сачылі за рэдакцыйнай палітыкай, за тым, якія навіны і як падаюцца?
— Не, мне не было цікава сачыць за гэтым. Што я там магу не ведаць? Ці варта глядзець тое, што вам не цікавае? Што новага там убачыш? Я што, не ведаў, у якой краіне жыву?
— Многіх гэта спыняе — звязваць сябе з вялікім дзяржтэлеканалам, на якім кожны дзень расказваюць, якая ў нас цудоўная Беларусь.
— Дык яна ж і цудоўная. Ідэя ж добрая! Выканаўцы не вельмі. Краіна ў нас афігенная, самая прыгожая, людзі — добрыя, што можа быць кепскага ў радзіме? (Смяецца.) Мяне не турбуе тое, пра што вы мне спрабуеце расказаць. Тым больш што гэта было дзесьці там, калісьці там.
— Я пытаю пра гэта, бо прапаганда — інструмент, які прывёў Расію да таго, што адбываецца цяпер, і Беларусь таксама.
— Так, але самыя апазіцыянеры ў нас хто — Дудзінскі і Кахно, правільна? (Дзяніс Дудзінскі да пратэстаў быў вядоўцам на БТ, Дзмітрый Кахно — на АНТ. — Заўв. рэд.). Дзе яны былі ўвесь час, спытайце іх. У нас размова неяк пераходзіць на асобы, гэтага наогул не хочацца. Тое, чым я займаўся на СТБ, не супярэчыла маім перакананням. Я не вёў палітычных праграм. Думаю, у пэўны момант мае жаданні нейкага самаразвіцця перасекліся са «Сталічным тэлебачаннем». І што? Дакладна гэтак жа, як нейкі час я быў у зборнай Рэспублікі Беларусь пры Міністэрстве спорту. Гэта проста збег абставінаў.
— У сакавіку 2020-га, у разгар пандэміі, у Еўропе спынялі буйныя спаборніцтвы, каб не збіраць масава людзей на стадыёнах. Вы тады ў навінах расказвалі пра чэмпіянат Беларусі па футболе — ён адзіны не спыніўся.
— Ну, я ж нікога туды не клікаў.
— Так, але знаходзіцца на стадыёне было небяспечна. Вы тады не думалі, што робіце нешта не тое?
— Зусім не. Тым больш што з гэтым каранавірусам, як мы ўбачылі прынамсі ў Беларусі, гэта асабістая справа кожнага. Некаторых было не спыніць — усе хадзілі і на мерапрыемствы, і ў кавярні.
— Але многія хварэлі і паміралі.
— Так, але гэта жыццё.
— Калі яшчэ вяртацца да 2020 года, вы перасякаліся з Азаронкам?
— Я ніколі яго не бачыў і пра яго існаванне даведаўся ў 2020 годзе, калі закруцілася гэтая прапагандысцкая машына. Я ні з кім не камунікую з супрацоўнікаў, ды і тады асабліва не камунікаваў. Не сачу, што там адбываецца, хто працуе — мне гэта нецікава. Я цяпер жыву ва Украіне і больш гляджу, што тут вакол мяне.
— З таго, што адбываецца ў Беларусі цяпер, за чым вы сочыце, што вас хвалюе?
— Мне падаецца, што нават той Беларусі, у якой мы ўсе жылі, больш не існуе. Намагаюся меней сачыць за навінамі.
— Нават за палітычнымі судамі, рэпрэсіямі?
— Не магу даць адказ на гэтае пытанне.
— Наогул ні за чым не сочыце? Па вашых адказах здавалася, вы збіраецеся вярнуцца праз нейкі час.
— Праз нейкі час я, вядома, вярнуся. Калі будзе магчымасць. Вядома, сумуеш па радзіме, але ёсць рэчы, якія трэба рабіць тут і цяпер, і я не асабліва сачу, дзе што адбываецца. Мне не хацелася б на гэтыя тэмы гаварыць.
— Вы з’ехалі да выбараў. Не пашкадавалі, што падчас пратэстаў вас не было ў Мінску, што вы не прайшлі гэты шлях з усімі?
— З аднаго боку, было пачуццё, што я мушу быць дома, побач з народам, проста таму, што гэта гістарычныя падзеі. Але гэта хутка развеялася. Мяне тады моцна стрымлівалі ўкраінскія сябры, казалі, што не варта вяртацца: гэта бессэнсоўна. І я хутка зразумеў, што застаюся жыць тут. У мяне не было спадзяванняў, што праз паўгода-год можна будзе спакойна вярнуцца.
Было балюча, вядома. Як і назіраць за Майданам у 2014-м. Я добра памятаю, як днём і ноччу сачыў за тым, што адбываецца на вуліцах Кіева. За Беларусь таксама вельмі балела сэрца, за людзей. Ні адзін нармальны чалавек не можа ставіцца абыякава да гэтага.
— Потым перастала балець? Што адбылося, што вы перасталі сачыць за падзеямі на радзіме?
— Што адбылося? Ведаеце, гэта вельмі цяжкае пытанне, дам на яго страшны адказ: калі ўсё ўжо зразумела, цябе больш нічога не здзіўляе. Вельмі цяжка было, калі падзеі, што адбываліся тады і цяпер, на жаль, шмат для каго ўнутры Беларусі сталі нібыта нормай, як і ва Украіне. Разумееце, пра што я кажу? Гэтыя навіны ўжо нікога не здзіўляюць — людзі проста жывуць, адаптуюцца, выжываюць, хочуць, каб жыццё было спакойнае і бяспечнае. Што датычыцца асабіста мяне — я жыву ва Украіне, мае сябры, дом цяпер тут, тут таксама ёсць чым заняцца.
— Вам нехта з палітыкаў цяперашніх імпануе?
— Не.
— Але ў вас была фатаграфія з Зянонам Пазняком.
— Так. Ну, гэта такая гістарычная асоба, я лічу. Было прыемна сустрэцца з легендай, скажам так. А нейкіх фаварытаў у мяне няма. Можа так здарыцца, што неўзабаве ў нас з’явяцца яшчэ якія-небудзь палітычныя дзеячы, напрыклад, з беларускіх добраахвотнікаў. Сярод іх трапляліся вельмі адкрытыя, шчырыя людзі, адданыя сваёй справе, з дзвюма-трыма вышэйшымі адукацыямі, выключна па-беларуску размаўляюць. Гэта людзі з Беларуссю ў сэрцы. І я вельмі спадзяюся, што як мага больш нашых хлопцаў застануцца жывымі пасля гэтых падзей. А тыя, хто цяпер у палітыцы, не факт што застануцца ў ёй праз дзесяць гадоў.
— Як, на вашую думку, будзе развівацца сітуацыя ў Беларусі?
— Паколькі я сказаў пра дзесяць гадоў, мне здаецца, у нас ёсць нейкі час (смяецца). Гэта залежыць ад саміх беларусаў. Наколькі гэты час будзе доўгім, складана сказаць. Але хуткага рашэння, шчыра кажучы, я не бачу. Гэта маё меркаванне, я не палітык і не даю прагнозаў. Вы ж бачыце, што Беларусь паступова ператвараецца ў квазідзяржаву і ўсе прыкметы інтэграцыі ідуць.
— Калі б Беларусь стала свабоднай, вы адразу б паехалі дадому?
— Ды не, паглядзеў бы спачатку. Хтосьці ж за свабодную Беларусь, а хтосьці — за новую. Я хачу паглядзець і тое, і тое, як гэта будзе (смяецца).
Читайте также
