25 гадоў цяперашні дырэктар расійскага рэпера Лігалайза беларус Яўген Калмыкоў прадзюсаваў гурт «Ляпіс Трубяцкой». Кажа, што прайшоў поўны цыкл жыцця творчага калектыву — ад нараджэння да смерці. З лідарам «Ляпісаў» Сяргеем Міхалком яны не размаўлялі з моманту распаду гурта. Але Калмыкоў па-ранейшаму лічыць яго сваім сябрам: «Проста мы доўга не размаўлялі». У вялікім інтэрв'ю «Люстэрку» ён расказаў, колькі «Ляпісам» удалося зарабіць, чаму распаўся гурт і ці верыць сам Міхалок у ідэі, пра якія гаворыць са сцэны.
Гурт «Ляпіс Трубяцкой» з’явіўся ў 1989 годзе, але да сярэдзіны 90-х быў вядомы толькі ў асяроддзі мінскіх меламанаў. Яўген Калмыкоў стаў прадзюсарам гурта ў 1991 годзе. А ў 1996-м той выпусціў альбом «Ранетое сердце», за які атрымаў званне рок-каралёў Беларусі і шырокую вядомасць у краіне.
У канцы студзеня 1998 года расійскі лэйбл «Студия Союз» выпусціў другі студыйны альбом «Ляпісаў» — «Ты кинула». Гэты альбом зрабіў гурт папулярным на прасторах усяго былога СССР, па якіх «Ляпісы» актыўна гастралявалі да сярэдзіны 2000-х гадоў, паралельна выпускаючы кліпы і некалькі альбомаў.
У 2006 годзе выходзіць альбом «Капитал», і з гэтага моманту пачынаецца трансфармацыя іміджу калектыву — з’яўляецца ўсё больш песняў сацыяльнай тэматыкі. З часам «Ляпісы» пачынаюць канфліктаваць з беларускімі ўладамі. У 2010 годзе Сяргей Міхалок адкрыта называе прэзідэнцкія выбары ў Беларусі «грамадскім спектаклем» і прызнаецца, што галасаваў за Уладзіміра Някляева. У 2011 годзе «Ляпіс Трубяцкой» трапляе ў сакрэтны чорны спіс выканаўцаў, якія не могуць праводзіць канцэрты ў Беларусі.
У 2014 годзе выходзіць альбом «Матрёшки» з песняй «Воины света», якая пасля стала адной з самых папулярных песняў гурта. У тым самым годзе Сяргей Міхалок абвясціў пра спыненне дзейнасці «Ляпіса Трубяцкога» і заснаваў праект Brutto. Астатнія ўдзельнікі працягнулі працу пад назвай Trubetskoy.
«Міхалок ніколі не быў модным»
— Вы з Сяргеем Міхалком разам вучыліся ў Інстытуце культуры. Якім ён быў, калі вы пазнаёміліся?
— Ён быў з тых людзей, якія мне заўсёды імпанавалі. У яго была незвычайная як на тыя часы прычоска, як у Паўкі Карчагіна з савецкага ідэалагічнага твора «Як гартавалася сталь» — доўгія, зачасаныя набок валасы.
Ён хадзіў у нейкім клятчастым палітончыку, і гэта глядзелася незвычайна. Міхалок ніколі не быў модным, ён заўсёды быў арыгінальным. Тое ж было і ў яго ў галаве — ён быў арыгіналам, вельмі творчым, з вялікім жаданнем працаваць. І ў нас быў выдатны тандэм.
— У музычных колах кажуць, што «Ляпіс Трубяцкой» зрабіў менавіта ты, а не Міхалок. Гэта праўда?
— Не, няпраўда. Калі мы з Міхалком пачалі сябраваць і працаваць разам, то назва «Ляпіс Трубяцкой» ужо існавала, як і склад гурта на той час ужо быў сфармаваны.
— А ці справядлівае сцверджанне, што «Ляпіс Трубяцкой» — гурт толькі Сяргея Міхалка?
— Не, так казаць нельга. Адным са стрыжнёвых людзей у гурце быў ужо, на жаль, нябожчык гітарыст Руслан Уладыка. Я яго называў індзейцам, бо ён заўсёды быў стрыманы і захоўваў унутраны спакой.
Яго хобі былі самалёты, ён ведаў пра іх усё, а дома ў яго быў камп’ютарны сімулятар штурмана, можна было лётаць на розных тыпах самалётаў, тэставаць іх. У музычным складніку «Ляпісаў» вельмі многае — ад Руслана Уладыкі.
— Скадана ўявіць, як гэта — малады беларускі гурт у 90-я з галавой занураецца ў жорсткі свет постсавецкага шоу-бізнесу і робіцца мегапапулярным. Напрыклад, у 1996-м мне было 13 гадоў, я здаў пустыя бутэлькі і на атрыманыя сродкі купіў касету з першым альбомам «Ляпіса Трубяцкога».
— А я здаў бутэлькі і яго запісаў (смяецца). У тыя часы ў кавярні «Время» Дома культуры Трактарнага завода ў мяне было піўное шоу для першых хопцаў, што падняліся і хацелі гуляць. Усё адбывалася ўначы, міліцыя была падкупленая, і я ладзіў там прытон. Былі эратычныя танцы, армрэстлінг з таталізатарам і нават нейкія баксёры. І там праходзілі першыя канцэрты «Ляпіса Трубяцкога».
Неяк сярод гэтай стракатай кампаніі людзей, якія прыйшлі марнаваць свае першыя даляры, я вырашыў правесці аўкцыён — былі патрэбныя грошы, каб Сяргея Міхалка павезці ў Маскву на тэлебачанне ў праграму «А» (папулярнае музычнае шоу 90-х гадоў. — Заўв. рэд.). Назбіралі ў шапку грошай, узялі з сабой касету і паехалі ў Маскву. Прыехалі па адрасе праграмы, адкрыліся гіганцкія іржавыя металічныя вароты, адтуль выйшаў нейкі чалавек, узяў у нас касету і пайшоў, нас нават не пусцілі на тэрыторыю. Мы яшчэ тры-чатыры дні патусаваліся ў Маскве і з’ехалі ў свой Мінск.
— Але потым гурт усё ж стаў папулярным на ўсёй постсавецкай прасторы. Як вы перажывалі ўсё тое, што з вамі тады адбывалася?
— Спачатку было андэрграўнднае жыццё ў Беларусі, а потым выйшаў альбом «Ты кинула» з песняй «Ау», якая мела вялікі поспех на радыё. Мы бясконца ездзілі па нейкіх гастролях, але гэта былі канцэрты то з нейкім Андрэем Губіным на стадыёне дзе-небудзь у Чалябінску, то нейкія незразумелыя карпаратывы.
І пасля такога нібыта паспяховага гастрольнага жыцця мы зразумелі, што ў нас няма сваёй публікі. Раней яна была — гэта тыя беларусы, якія нас любілі не за альбом «Ты кинула», а за тое, што мы рабілі да гэтага, але яны ад нас адвярнуліся. Напэўна, з гэтага, а не з «фізухі» Міхалка, пачалося перараджэнне гурта.
Мы пачалі з нуля, спрабавалі прасоўваць тыя песні, якія нам падабаюцца. Іх не ставілі на радыё. Але з’явіўся інтэрнэт, мы пачалі працаваць там і зноў заваёўвалі сваю публіку, і мы яе заваявалі.
«Мільён даляраў — гэта за год. І тое гэта ўвесь абарот»
— Пасля таго як «Ляпісы» сталі папулярнымі ў 1996 годзе, ці часта музыкі гурта сутыкаліся з зорнай хваробай?
— Зорнай хваробы не было. Нам было сорамна за неапраўданую папулярнасць, якая звалілася на нас за кошт дурных песняў. «А за окном метель метёт, белая красавица, скоро утро настаёт, а бабки не кончаются» — гэта ж пародыя на тое, што мы бачылі вакол (цытата з песні «Метелица», альбом «Ранетое сердце» 1996 года. — Заўв. рэд.). Мы былі занадта іранічныя для зорнай хваробы.
— Аляксандр Саладуха кажа, што на песні «Здравствуй, чужая милая» ён зарабіў мільён даляраў. У вас так атрымалася?
— Відаць, Саладуха палічыў усе 30 гадоў карпаратываў, і адсюль такая лічба вылезла. Плюс усякія праўладныя канцэрты, выступленні для калектываў дзяржаўных прадпрыемстваў. Ён і пра тры мільёны мог сказаць, але мы нават праверыць гэта не можам.
А «Ляпісы» (доўгая паўза)… Ну, мільён зараблялі.
— Зарабілі мільён за ўсю кар’еру ці здараліся аднамомантныя заробкі такога памеру?
— За адзін раз такіх вялікіх заробкаў не было. Мільён — гэта за год. І тое гэта ўвесь абарот. Толькі адзін раз у нас быў такі ўдалы год.
— Памятаеш, што ты ці музыкі купілі за першыя вялікія грошы?
— Руслана Уладыку цікавілі толькі інструменты, у яго было вельмі шмат крутых калекцыйных гітар і ўсякіх прымочак да іх. Руслан выдаткоўваў грошы толькі на гэта. А астатнія жонкам машыны куплялі — гэта былі самыя вялікія выдаткі. Ну, і яшчэ кватэры, напэўна.
— Калі і як пачалася трансфармацыя Сяргея Міхалка з «алкаша і тарчка» ў «баксёра і качка»?
— Гэта было арганічна адносна варушняку, звязанага з тым, што нам не падабаўся той вобраз, у які мы ператварыліся. Нам не падабалася публіка, якая хадзіла на канцэрты, мы не падабаліся сабе, Міхалку не падабаўся ён сам. Спачатку ён зразумеў, што трэба кінуць піць, потым актыўна хадзіў па дактарах. Гэта ўсё сінхронна адбывалася, перамены былі ўнутры і звонку.
— Тым не менш пазней ён запусціў праект «Ляпіс-98» і нават «Ляпіс Трубяцкой»адрадзіў, то-бок вярнуўся да старога вобразу. Гэта было ўжо пасля заканчэння вашага супрацоўніцтва, але як ты лічыш, чаму ён так зрабіў?
— Таму што кан’юнктура падказвала. Я магу меркаваць толькі збоку, не заглыбляючыся ў працэс, але, мабыць, на канцэрты гурта Brutto кепска прадаваліся білеты. Магчыма, у той перыяд яму больш не было чаго сказаць.
«Паабяцаў, што падрыўной дзейнасцю „Ляпіс“ займацца не будзе»
— Як у «Ляпіса Трубяцкога» праходзілі зносіны з беларускімі чыноўнікамі?
— Я па прафесіі рэжысёр відовішчаў, прадстаўленняў і масавых святаў. У 80-я я працаваў у свайго цесця ў топавай канторы, якая называлася «Творческое объединение „Эстрада“», ездзіў па беларускіх гарадах і адказваў за пастановачную частку канцэртаў, якія ладзіліся ў межах розных публічных святаў. То-бок я ўзаемадзейнічаў з чыноўнікамі, ведаў гэтую пароду, і мне гэта былі не блізкія людзі.
Больш за тое, я ведаў тых яркіх персанажаў, якія спачатку былі металістамі, разам са мной вучыліся, а потым ім прапанавалі цёплыя пасады ў якім-небудзь упраўленні культуры, і праз дзесяць гадоў іх ужо было нельга пазнаць, яны станавіліся чыноўнікамі.
— У 2011 годзе «Ляпіс Трубяцкой» трапіў у чорны спіс артыстаў у Беларусі, на Міхалка нават хацелі крымінальную справу завесці. Але потым забарону знялі. З кім і як вы дамовіліся пра гэта?
— Гады праз тры пасля трапляння ў чорны спіс у Беларусі пачалася невялікая адліга, а нам акурат надакучыла жыць у Маскве (тады так можна было — з’ехаць у Маскву ад беларускага правасуддзя). Мы вярнуліся ў Мінск, але нам не дазвалялі праводзіць канцэрты. Гэта была неафіцыйная забарона — ты спрабуеш зрабіць канцэрт, а табе кажуць: «Вы ж самі ўсё разумееце».
І тады я папрасіў свайго цесця, рэжысёра Вячаслава Мікалаевіча Паніна, арганізаваць мне сустрэчу з міністрам культуры. Арганізавалі, на ёй быў міністр і яго намеснік. Я прашу прабачэння, забыў іх прозвішчы, але міністрам дакладна быў не Латушка (смяецца).
Я папрасіў акрэсліць пазіцыю — альбо даць дазвол выступаць, альбо афіцыйны адказ, што выступаць нельга. Я казаў: «Ніякай падрыўной дзейнасцю мы займацца не будзем, можна не перастрахоўвацца, мы проста будзем спяваць свае песні і ўсё, дайце нам такую магчымасць».
Мяне выслухалі, ніяк эмацыйна нічога мне не паказалі, сказалі нейкія фармальныя словы. Ім было вельмі цікава за мной назіраць, яны вачэй з мяне не зводзілі. І я пайшоў адтуль — ніякіх вынікаў, нічога. А потым праз тры-чатыры месяцы дазвол на канцэрт быў атрыманы.
— У 2014 годзе выйшла песня «Воины света». Як яна з’явілася і ці разумелі вы тады, што гэты трэк стане адным з галоўных хітоў «Ляпісаў»?
— Міхалок прыдумаў гэтую песню падчас запісу альбома «Матрёшка», і ўпершыню яна прагучала на Майдане ў Кіеве. Потым здарыліся падзеі 2014 года (анексія Крыма і пачатак вайны на Данбасе. — Заўв. рэд.), і аказалася, што песня была прарочай.
Міхалок не пісаў яе пра ўкраінскіх воінаў святла, яна была заснаваная проста на нейкіх яго адчуваннях. А потым здарыўся эпізод, калі ў Чорным моры расіяне захоплівалі ўкраінскі тральшчык «Чаркасы» з маладымі матросамі. Крым ужо быў захоплены, а яны на сваім карабліку плавалі, адмаўляліся здавацца і хорам спявалі «Воины света». Так гэтая песня стала сімвалам ўкраінскага супраціву. І яна вельмі легла ў тэму Нябеснай сотні (людзі, якія загінулі падчас Еўрамайдану ва Украіне ў 2013−2014 гадах. — Заўв. рэд.), бо адразу стала зразумела, што воіны святла — гэта яны.
Наогул у гісторыі «Ляпісаў» гэта было не раз, калі песня вось так трапляла ў падзеі. Напрыклад, кампазіцыя «Африка», кавер на песню гурта «Комитет охраны тепла», якую напісаў яе лідар Олдзі. Мы з ім пагаварылі, ён даў нам дазвол на тое, каб гэтую песню перарабіць, мы яе запісалі, і ці то ў гэты дзень, ці то на наступны Олдзі памёр. Мы не рыхтавалі гэтую песню спецыяльна на дзень яго памяці, так атрымалася.
«Новых песняў Міхалок цяпер не робіць — значыць, яны з яго не ідуць»
— Чаму вы з Міхалком разышліся?
— Таму што мы адзін аднаму былі ўжо не патрэбныя. У нейкі момант па ўсякіх дробных нюансах я гэта адчуў. Напрыклад, я даваў яму творчыя прапановы, а ён пачынаў лезці ў нейкія моманты, чаго раней не рабіў. Гэта ж перш за ўсё энергетычны момант — узаемаадносіны паміж людзьмі. Мы альбо даём адно аднаму нешта, альбо не даём. Перастала цячы энергія, наш саюз перастаў быць нам патрэбны.
Але пры гэтым мы заставаліся сябрамі, і ў нас не было ніякіх сварак. Калі Міхалок абвясціў, што гурт спыняе сваё існаванне, я яго падтрымаў у гэтым пытанні, сказаў: «Крута, правільна! У вас ёсць нейкія ідэі? Давай, рэалізоўвай іх, а я буду рабіць нешта сваё».
Мы разышліся па-сяброўску. На момант спынення праекта ў нас было поўнае паразуменне. Чаму людзі камунікуюць? Напэўна, яны адно аднаму нешта даюць, правільна? У адным выпадку — бабкі, а ў другім выпадку — любоў, у трэцім — проста разумную параду, а ў чацвёртым — фізічную дапамогу. Гэта цынічна, вядома, вось так раскладваць, але ты ж з прадзюсарам размаўляеш.
Мабыць, мы з Міхалком адзін аднаму шмат чаго давалі. А ў апошні год, калі была самая столь росквіту «Ляпісаў», ён, напэўна, аб’еўся спрэчак са мной і адчуў у сабе сілы ісці далей адзін. Гэта быў яго жыццёвы інтарэс, і ў мяне, у прынцыпе, была падобная фаза — 25 гадоў мы сябравалі і працавалі. Толькі я думаў, што мы так і застанемся сябрамі. Можа, мы яшчэ і будзем сябрамі, не ведаю. Проста мы даўно не бачыліся і не тэлефанавалі адзін аднаму.
Яшчэ раз кажу: у мяне засталіся вельмі добрыя ўспаміны пра ўвесь працэс. Ён быў унікальны — кожны раз даводзілася вынаходзіць ровар, гэта так цікава. Не тое што цяпер — пайшоў, павучыўся і сыпеш гатовымі штампамі. Мы былі як сляпыя, гэты шоу-бізнес быў нам незнаёмы.
— А чаму пасля развалу «Ляпіса Трубяцкога» іншыя музыкі не пайшлі за Міхалком і стварылі гурт Trubetskoy?
— Таму што ён на той момант ужо ўсё прыдумаў і проста абвясціў пра гэта астатнім. Гэта ўсё было па-сяброўску — Міхалок сабраў усіх музыкаў і сказаў: «Давайце вы будзеце рабіць Trubetskoy, я пайду ў Brutto, а калі што, то я потым да вас вярнуся». Усе адказалі: «Так, давай, вядома». Чаму адказалі так? Таму што разам з «Ляпісамі» па канцэртах ужо ездзілі Віталік Гуркоў (чэмпіён свету па тайскім боксе і адзін з салістаў Brutto. — Заўв. рэд.) і іншыя спартоўцы. Паўгода яны працавалі як ахова «Ляпісаў», але было зразумела, што яны ездзілі таму, што Міхалок ужо ў галаве прыдумаў новы праект і яму патрэбныя былі такія прыгожыя хлопцы. Я гэта кажу не для таго, каб пад***уць, яны ж былі сапраўды прыгожыя (смяецца).
То-бок не было ніякага шоку і не было разводу, як у сям'і. Усё было дастаткова гладка, загадзя прадумана і зроблена прыгожа. Калі мы абвяшчалі тур «Клоуна нет!», то ўжо разумелі, што ён будзе апошнім. Паўгода хлопцы ездзілі, развітваючыся з публікай.
Міхалок, дарэчы, быў для мяне вельмі добрым партнёрам. Ён не замыкаўся ў сабе — святой рэччу было толькі напісанне песняў, усё астатняе можна было абмяркоўваць, спрачацца, лаяцца праз гэта, але выносіць сумеснае рашэнне. Я зразумеў, што гэта каштоўна ў жыцці і не заўсёды ты, асабліва сярод артыстаў (а пабачыў я за сваё жыццё розных), знойдзеш такога чалавека.
Наогул, вядома, такое растанне — гэта рэдкасць. Звычайна, асабліва калі ўзаемаадносіны паміж прадзюсарам і артыстам доўгія, то ў 98 выпадкаў са 100 узнікаюць нейкія разборкі з удзелам юрыстаў. Вельмі шмат маіх калег праз гэта прайшлі. А ў нас усё прайшло спакойна, і мне гэта падабалася. Мне хацелася, каб гэтая гісторыя была прыгожа скончаная, без вось гэтага ўсяго га**а, якое звычайна суправаджае развал вялікага творчага праекта.
— Міхалок сапраўды верыць у ідэі, якія ён транслюе, ці гэта падладжванне пад публіку і кан’юнктуршчына?
— Штучнае доўга не прастаіць. Калі ты ў нешта шчыра не ўклаўся, то яно доўга жыць не будзе. Песні «Ляпісаў» спявае ўжо трэцяе пакаленне. Усё, што Міхалок рабіў — ён рабіў шчыра.
Але іншая рэч, што чалавек — істота непастаянная, ён не помнік, ён жывы. На нешта ў яго ёсць жаданне і сілы, а на нешта іх няма, ён бывае больш адкрыты, а часам — нервовы, больш тузаецца. Гэта такая якасць артыста, бываюць розныя фазы.
Новых песняў Міхалок цяпер не робіць — значыць, яны з яго не ідуць. Не дае новых інтэрв'ю — значыць, няма чаго сказаць, не хоча пераказваць самога сябе. Не ведаю, я даўно з ім не размаўляў.
— Ты думаеш, Сяргей не памяняўся і застаецца такім, як быў?
— Не, наадварот, Я ж толькі што сказаў, што ён як месяц — то поўня, то маладзік. Нашыя агульныя сябры дасылалі мне фатаграфіі з яго канцэртаў. Ну, я бачу, што ён стомлены, бачу яго вочы — яны не гараць. Але, можа, гэта проста таму, што пасля канцэрта ён стомлены. Праз гадзіну можа быць ужо іншая фатаграфія.
«Ты ж сябрук Лігалайза?»
— Чаму пасля «Ляпісаў» ты доўга не шукаў іншых артыстаў, якіх прадзюсаваў бы?
— Я прайшоў поўны цыкл — ад самага старту гурта да лагічнага завяршэння яго кар’еры. Ёсць фільм, які называецца «Узлёты і падзенні: гісторыя Дзьюі Кокса», у ім апісваецца жыццё музыкі ад нараджэння да труны. Усе архетыпічныя сітуацыі, якія могуць адбыцца з артыстам, гіпертрафавана прадстаўленыя ў гэтым фільме. Дык вось, усе ўзлёты і падзенні я ўбачыў. Іншая рэч, што пачалося пасля. Я для сябе вырашыў, што не буду другі раз у тую ж ваду заходзіць, мне хацелася рэалізавацца ў чымсьці іншым.
Пасля «Ляпісаў» я не шукаў новых артыстаў — стаміўся я ад іх. Бо для такой прафесіі нармальныя пэўны нарцысізм і эгацэнтрызм, толькі такія артысты дамагаюцца поспеху. Але калі гэтага шмат, то гэтага аб’ядаешся і пачынаеш думаць: «А хто я такі? Чаму я мушу прагнуцца?» Разумееш, што ўсе гэтыя пытанні ўжо надакучылі. Таму ў Лігалайза я не прадзюсар, а дырэктар. Гэта розныя функцыі — я дапамагаю, але мы не рулім караблём разам.
— Як здарылася так, што беларус стаў дырэктарам расійскага рэпера Лігалайза?
— Я працую з Лігалайзам ужо паўгода. Адбылося гэта так. Мне патэлефанаваў Гена Шульман (адзін з першых беларускіх бізнесоўцаў у сферы шоу-бізнесу, дырэктар прадзюсарскага цэнтра «Клас клуб джаз крафт». — Заўв. рэд.) з Тэль-Авіва і кажа: «Ты ж сябрук Лігалайза? Зрабі яго канцэрт у Ізраілі». Я стэлефанаваўся з Лігалайзам, мы абмеркавалі канцэрт, і ён прапанаваў мне стаць яго дырэктарам.
— Вы даўно знаёмыя?
— Калі Сяргей Міхалок пайшоў у завязку, пачаў здаровы лад жыцця і стаў качавацца, то гэта ўсё вельмі легла на Лігалайза, Міхалок на нейкі час стаў ягоным кумірам, і Лігалайз ездзіў за канцэртамі «Ляпісаў». Я памятаю, як ён аднойчы прынёс у грымёрку далёкаўсходняга краба. Ты ведаеш, што такое сапраўдныя крабавыя палачкі?
— Не, вядома. Я ж з Беларусі.
— Я таксама з Беларусі, але Лігалайз мяне пачаставаў. Гэта фалангі гіганцкіх паўтараметровых крабаў, і ўсё мяса знаходзіцца менавіта ў гэтых фалангах. Крабавыя палачкі, якія ў крамах прадаюцца, — гэта імітацыя сапраўдных, якія ўнутры, пад панцырам. На смак трошкі падобныя, але гэта нельга нават параўноўваць.
Потым ён прыязджаў у Беларусь да мяне ў госці, мы разам ездзілі на Браслаўскія азёры. Лігалайзу вельмі спадабалася беларуская гасціннасць і прырода. Я яму паказаў, што такое Заходняя Беларусь. Ён не ўяўляў сабе, што такое ёсць — гэта ж Еўропа, лічы, у Расіі такога не ўбачыш.
— Як працуецца беларусу з расійскім артыстам у 2023 годзе?
— Я заўсёды працаваў з праектамі як прадзюсар — альбо прадзюсар праекта, альбо выканаўчы прадзюсар. Цяпер я дырэктар. Наогул я кепскі дырэктар, але мяне ўзялі як дасведчанага генерала.
А як працуецца з расійскім артыстам у гэты час… Вядома, я даў згоду толькі таму, што нашае з Лігалайзам бачанне таго, што адбываецца сёння на постсавецкай прасторы ва Усходняй Еўропе, гэтая вайна жахлівая — гэта ўсё ўпісваецца ў нашыя агульныя ўяўленні пра дабро і зло. Ён, гучна ляснуўшы дзвярыма, з’ехаў з Расіі разам з Паўлам Мунцянам, гэта стваральнік і прадзюсар «Містара Фрымена», наш агульны сябар, яны зрабілі кліп на песню «Мір вашаму дому».
Я падпісаўся таму, што Лігалайз заняў правільную і актыўную пазіцыю. Для мяне гэта ўсё ж не этнічная разборка, а эвалюцыйная. Я ведаю, што такое «савок», і я яго не хачу. Я быў у Паўночнай Карэі і бачыў, як гэта можа быць жудасна. А ў чым гэты разлом эвалюцыйны? У тым, што альбо ты з павагай ставішся да персоны, наогул да любой персоны, альбо ты глядзіш, як яе нагінаюць. Гэтая праблема ў Беларусі дакладна такая ж, як у Расіі. І збольшага тыя рускія, якія з гэтым актыўна не згодныя, мне такія ж блізкія, як і беларусы.
— Якія ў цябе ўражанні ад працы з Лігалайзам?
— Я сам не з рэп-культуры і магу гаварыць, не знаходзячыся ўнутры гэтага варушняку. Лігалайз — адзін з першых рэпераў, усе, хто на постсавецкай прасторы захапляўся рэпам, ведалі, хто гэта такі. Ён такі олдскульны рэпер-доўгажыхар, і мне падабаецца з ім працаваць.
Я з вялікай павагай стаўлюся да яго пазіцыі. Ён камфортна існаваў у Маскве і ў Расіі наогул, але сарваўся, выпусціў антываенны альбом і заклікаў да міру — я такое люблю. Мне не падабаецца, калі галоўнае — проста зараблянне грошай. У Лігалайза ёсць свой мэсэдж, ён актыўны ў сацсетках, пастаянна пра нешта там спрачаецца, падпісваецца, адпісваецца. Я калі гэта бачу, то думаю: «Бедны Лігалайз!» — а ён усё роўна лезе ў гэта, уступае ў дыскусіі.
І я з павагай стаўлюся да яго творчасці. Я ўсё ж не з рэп-тусоўкі, мне бліжэйшая іншая музыка, але Лігалайз — прафесіянал. Я раней не бачыў, каб людзі так шмат рэпетавалі, ён працаголік.
— Вашае супрацоўніцтва патрабуе ад цябе шмат сіл і часу?
— Я ездзіў з Лігалайзам у Казахстан, нядаўна прыехаў з Рыгі, хутка паеду ў Вільнюс. Але мне не заўсёды трэба ездзіць разам з ім — арганізацыю канцэртаў я даручыў крутому агенцтву, якое таксама працуе з Сяргеем Міхалком. Я вырашыў, што стартаваць лепш так.
Я задаволены, і дзякуй Лігалайзу, што паклікаў, сам бы я не прасіўся і нават не думаў, што так хутка пагаджуся, бо да гэтага для сябе вырашыў, што больш з артыстамі не хачу працаваць.
— Макс Корж — гэта канкурэнт Лігалайзу?
— Макс Корж не выказваў ніякай пазіцыі, а цяпер пазіцыя каштоўнейшая, чым папулярнасць песняў. Тое, што робіць сёння Лігалайз, — гэта не настолькі масавая культура ў параўнанні з творчасцю Каржа.
«Гэта хутка не растворыцца і будзе пераследаваць нас некалькі дзесяцігоддзяў»
— Як ты ацэньваеш тое, што цяпер адбываецца ў беларускай музыцы?
— Нядаўна я быў на канцэрце беларускага гурта «Петля Пристрастия» ў Варшаве — у шыкоўным клубе з добрымі барамі, з прасторнай курылкай, добрымі гукам, святлом, сцэнай, а на ёй — калектыў у выдатнай форме.
І самае галоўнае — там было чалавек 400 гледачоў. Мы ведаем, колькі каштаваў білет, і мы прыкідваем, якая сума збору атрымліваецца на выхадзе. Гэта такая сума, якая тэарэтычна дае магчымасць беларускаму музыку, нават не заязджаючы на радзіму, існаваць за кошт прафесіі, не займаючыся нічым дадаткова.
То-бок музыка можа даваць 30 канцэртаў у год, і гэтага, у прынцыпе, дастаткова, каб выжыць. І гэта вельмі цікава, такога раней не было. Цяпер складана назваць, напэўна, 20−30 гарадоў, дзе дакладна ёсць беларуская дыяспара, у якой ёсць жаданне збірацца разам і тусавацца.
— Каго з беларускіх артыстаў ты лічыш самым паспяховым на сённяшні дзень?
— Мой профіль — гэта з андэрграўнду ў мэйнстрым. Ёсць шмат артыстаў, на якіх я проста не звяртаю ўвагі, наколькі б паспяховыя яны ні былі. Я магу гаварыць толькі за андэрграўнд.
— Добра, у каго з прадстаўнікоў беларускага андэрграўнду ёсць шанцы выйсці ў мэйнстрым?
— А ён ужо выйшаў — гэта Ілля Чарапко-Самахвалаў з гуртоў «Петля Пристрастия», «Кассиопея» і Polyn. Неяк я быў на канцэрце, дзе ён адзін пад гітару спяваў свае песні — гэта проста нейкія шаманскія камланні (спевы. — Заўв. рэд.)!
Калі б ён жыў у іншую эпоху і ў іншым месцы, то ўсё роўна б быў значнай фігурай. Выдатныя паэзія, музычная культура, майстэрскае валоданне голасам — нейкія мадуляцыі, якія ідуць знутры, спецыяльна так зрабіць не атрымаецца. Ілля — гэта чалавек, які і шмат чуў, і многае ўмее. Калі б яго заўважыў нейкі нармальны лэйбл, то, магчыма, у яго быў бы значна большы поспех і папулярнасць да яго прыйшла б хутчэй. Але андэрграўндныя артысты могуць разлічваць толькі на свае сілы.
— За час нашай размовы ў мяне з’явілася адчуванне, што табе падабаецца жыць не ў Беларусі. Ты сумуеш па доме?
— Людзі ў маім узросце, якім ужо за 50 і якія былі вымушаныя з’ехаць, вядома, хочуць дадому. Ды і ў моладзі тое самае.
Пасля канцэрта «Петли Пристрастия» я атрымліваў у гардэробе куртку і пачуў вельмі знаёмую фразу — малады хлопец казаў дзяўчыне, што нядаўна злез з антыдэпрэсантаў. 50% тых, хто з’ехаў, могуць пра сябе расказаць такую гісторыю.
Такое хутка не растворыцца і будзе пераследаваць нас некалькі дзесяцігоддзяў. Гэта цікава, гэта нешта новае ў развіцці народа. Ці можам мы ўвогуле заставацца беларусамі на чужыне? Напэўна, можам. Ёсць жа Івонка Сурвіла (старшыня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ў выгнанні. — Заўв. рэд.). Яна большую частку жыцця не ў Беларусі, але яна беларуска.
Чытайце таксама
