Пасля таго як у суботу, 24 лютага, на рэкламных экранах у Беларусі з’явіўся зварот Святланы Ціханоўскай, сілавікі затрымалі пяцярых чалавек. Гэта супрацоўнікі кампаніі Legion 104, якая пастаўляла праграмнае забяспечанне для гэтых экранаў. Яе дырэктар, Андрэй Смаляк, цяпер знаходзіцца за мяжой і адмаўляе ўсякае дачыненне да акцыі BELPOL. Ён расказаў «Люстэрку», што страціў праз тое, што здарылася, ці звязваліся з ім прадстаўнікі дэмсіл і што бізнесовец збіраецца рабіць у найбліжэйшай будучыні.
Паведамленне пра здарэнне напаткала Андрэя Смаляка пасля праходжання беларуска-польскай мяжы. Ён якраз знаходзіўся на нейтральнай тэрыторыі.
— 25 лютага ў мяне дзень нараджэння, спаўнялася 50 гадоў. Я проста ехаў у Варшаву да сям'і, каб адзначыць свята. Вярнуцца ў Беларусь збіраўся 1 сакавіка, працы было вельмі шмат. Але атрымаў нечаканы «падарунак» на юбілей, — расказвае прадпрымальнік і ўспамінае свае першыя эмоцыі пасля таго, як даведаўся навіну. — Я крычаў у слухаўку так, што ўвесь аўтобус прыціх: «Як узламалі, хто? Хутка прыбірайце!» Гэта былі шок і паніка. Спадзяваўся, што атрымаецца па-ціхаму ўсё замяць, прасіў супрацоўнікаў як найхутчэй выключыць трансляцыю. Але хтосьці вельмі хутка закрыў доступ да асабістых кабінетаў, мы пад сваімі звычайнымі паролямі таксама не змаглі ўвайсці ў сістэму. Калі зразумелі, што самім гэта зрабіць не ўдасца, звярнуліся да нашага распрацоўшчыка. І ён ужо праз базу дадзеных гэта ўсё спыніў. Потым пачалі сыпацца званкі ад замоўцаў. Як гэта ні дзіўна, ніхто з іх не быў настроены агрэсіўна. Пыталі, што здарылася, калі гэта скончыцца, і ўсё.
Бізнесовец сцвярджае, што ён і яго супрацоўнікі не маюць абсалютна ніякага дачынення да гэтай акцыі.
— Архітэктура нашай камп’ютарнай сеткі такая, што размясціць кантэнт у ёй можна з любой мясціны свету, у любы час па раскладзе — для гэтага трэба толькі ведаць паролі ад асабістых кабінетаў, — тлумачыць дырэктар. — Пасля ўзлому серверы былі ў нашым доступе пару-тройку гадзін. За гэты час нам удалося высветліць, што падбору пароляў да асабістых кабінетаў не было. Мы ведаем IP-адрас, ён нямецкі, але, хутчэй за ўсё, для замятання слядоў быў выкарыстаны VPN-сэрвіс. Людзі, якія гэта зрабілі, ведалі кропкі ўваходу і root-паролі (паролі адміністратара. — Заўв. рэд.). Усё было зроблена дакладна і арганізавана. І ў суботу. У гэты дзень мы, як правіла, працуем, але ў вельмі палегчаным рэжыме — ніхто ў асабістыя кабінеты лішні раз не ходзіць. У пятніцу гэтага кантэнту ў сістэме не было, інакш бы мы або нашыя замоўцы яго адразу ўбачылі.
— Людзі, якія гэта рабілі, мусілі б загадзя паклапаціцца пра сваю бяспеку і пакінуць краіну з добрым запасам па часе, — працягвае Андрэй Смаляк. — Так што гэты факт сведчыць на карысць таго, што я і мае супрацоўнікі не маюць да гэтага ніякага дачынення. Дзіўна было б дзейнічаць на мяжы фолу. А калі б аўтобус, на якім я ехаў у Варшаву, затрымаўся ў чарзе перад шлагбаўмам?
Бізнесовец упэўнены, што пасля таго, што здарылася, яго кампанія больш не зможа працаваць у Беларусі. Кажа, што акрамя затрымання пяці супрацоўнікаў ужо пачаліся праверкі Дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржкантролю. Таксама ад паслуг Legion 104 пачалі адмаўляцца замоўцы, а супрацоўнікі — звальняцца. Для Смаляка гэта азначае страту бізнесу і вялікай колькасці грошай.
— Да ўсіх падзей у Legion 104 працавала 20 чалавек, — тлумачыць мужчына. — Летась нашая кампанія паказала рост 70%, сёлета мы збіраліся вырасці ў тры разы, планавалі, што абарот складзе блізу 2 млн даляраў. Уся праца вялася выключна «ў белую». У 2023 годзе мы выплацілі каля 600 тысяч рублёў падаткаў. Калі акцыя BELPOL была скіраваная яшчэ і на тое, каб скараціць фінансаванне дзейнай сістэмы, то ўсё атрымалася.
Паводле Андрэя Смаляка, пасля таго, што здарылася, з ім не звязваліся прадстаўнікі BELPOL або хто-небудзь з прадстаўнікоў дэмакратычных сіл.
— Магчыма, яны проста не ведаюць маіх кантактаў, але ж вы мяне неяк знайшлі, — уздыхае мужчына. — Баюся, што без маёй ініцыятывы ніхто звязвацца са мной і не стане, што сумна. Але чалавечыя лёсы не цікавяць палітыкаў. Нас проста спісалі. У мяне зашкальваюць эмоцыі, але я мушу думаць пра людзей, якія засталіся ў Беларусі. І заклікаю палітыкаў думаць таксама ў першую чаргу пра людзей. Хіба мала ахвяр і паламаных лёсаў?!
Цяпер прадпрымальнік збіраецца развіваць бізнес у Польшчы, каб мець магчымасць дапамагчы супрацоўнікам, што засталіся без працы, і зарабляць сродкі на ўласнае жыццё. Дырэктар Legion 104 упэўнены, што ў яго дастаткова кампетэнцый і досведу, каб знайсці сябе ў новай краіне.
— У нас ёсць рэлізы ў Дубаі, Казахстане, былі ва Украіне (мы супрацоўнічалі з тралейбусным дэпо ў Марыупалі). Я збіраюся скарыстацца нашым галоўным капіталам у выглядзе праграмнага забяспечання, якое мы стваралі 10 гадоў, і адрадзіць кампанію з улікам памылак, — кажа Андрэй. — Новая кампанія будзе працаваць не ў Беларусі, але любы з нашых супрацоўнікаў можа разлічваць на месца ў ёй. Пакуль маю сям’ю падтрымалі сябры і знаёмыя, на 2−3 месяцы нам «паліва» хопіць.
Што кажа BELPOL
«Люстэрка» звярнулася па афіцыйны каментар BELPOL з нагоды сітуацыі з Андрэем Смаляком.
— Як мы паведамлялі раней, прадстаўнікі кампаніі Legion 104 не маюць ніякага дачынення да правядзення акцыі па трансляцыі звароту Святланы Ціханоўскай да беларусаў 25 лютага 2024 года з выкарыстаннем рэкламных манітораў, — гаворыцца ў адказе аб’яднання. — Таму BELPOL не нясе ніякай адказнасці за незаконныя дзеянні рэжыму па рэпрэсіях супрацоўнікаў кампаніі. Тым больш, паводле наяўных звестак, афіцыйныя абвінавачанні ў садзейнічанні трансляцыі звароту Ціханоўскай ім не выстаўленыя. Што і лагічна.
Чытайце таксама
