Праз тры гады пасля гібелі жыхаркі Калінкавічаў у дарожнай аварыі яе сямейнікі падалі пазовы ў суд супраць кіроўцы аўтамабіля, пад колы якога яна трапіла. Сваякі запатрабавалі буйныя кампенсацыі за маральную шкоду, хоць кіроўца нават не быў вінаваты ў ДТЗ. На першы погляд гэта можа падацца дзіўным, але ў выніку мужчыну прымусілі плаціць — пра дэталі справы стала вядома з апублікаванага рашэння суда.
Аварыя адбылася ўвечары каля 19.35 на вуліцы Суркова, на ўскраіне горада недалёка ад Калінкавіцкага малочнага камбіната. Пётр (усе імёны выдуманыя) ехаў ад тэрыторыі мясцовага камунальнага прадпрыемства ў бок вуліцы Савецкай і на прамым участку дарогі збіў пешаходку Галіну. Жанчыну даставілі ў бальніцу, але выратаваць яе не ўдалося.
Па факце ДТЗ спачатку завялі крымінальную справу па артыкуле пра парушэнне правілаў дарожнага руху, што прывяло да смерці чалавека (ч. 2 арт. 317 КК). Аднак следства прыйшло да высновы, што ў дзеяннях кіроўцы не было складу злачынства, то-бок ён не вінаваты ў аварыі. Справу закрылі.
Пазовы праз тры гады
Праз тры гады родныя загінулай — муж, сын і дачка — падалі ў суд пазовы да кіроўцы, нягледзячы на яго невінаватасць, і запатрабавалі кампенсацыі маральнай шкоды за смерць сямейніцы.
Як заявіў у сваім пазове муж, ён пражыў з Галінай больш за 25 гадоў, яны разам гадавалі дзяцей і выхоўвалі ўнучку. Пасля гібелі жонкі, сказаў мужчына, ён перажыў наймацнейшае ўзрушэнне, у яго балела сэрца, ён пачаў кепска спаць і часта бачыў жонку ў сне, адчуваў гора, пачуццё страты, бездапаможнасці і самоты.
Сын адзначыў, што на момант трагедыі вучыўся ў Мінску, у БДУІР. Паводле яго словаў, маці была для яго самым дарагім і блізкім чалавекам, яны размаўлялі кожны дзень, і, даведаўшыся пра яе смерць, ён адчуў наймацнейшы стрэс і нават праз тры гады не мог змірыцца з тым, што здарылася.
Дачка ў заяве адзначыла, што яны кожны дзень стэлефаноўваліся з маці, падоўгу размаўлялі. У яе на момант трагедыі была пяцімесячная дачка, і бабуля часта дапамагала ёй. Жанчына сказала, што дагэтуль адчувае пачуццё глыбокай страты, кожную раніцу прачынаецца з думкай, што больш не ўбачыць мамы, не пачуе яе голасу ў тэлефоне, не можа абняць і пацалаваць.
Цана пытання
Родныя Галіны запатрабавалі кампенсацыю маральнай шкоды ў памеры 50 000 рублёў кожнаму. На судзе яны абурыліся тым, што кіроўца аўтамабіля ні разу не папрасіў прабачэння ў іх і не аказаў фінансавай дапамогі — толькі яго жонка тэлефанавала з прапановай аплаціць надмагільны помнік, але ў абмен прасіла адклікаць заявы ў суд.
На паседжанні прадстаўнікі адказчыка пагадзіліся выплаціць родным загінулай кампенсацыі, але з улікам таго, што жанчына трапіла пад машыну праз уласную неасцярожнасць, былі гатовыя заплаціць толькі па 1000 рублёў кожнаму.
У выніку суд стаў на бок сям'і ахвяры. Нягледзячы на адсутнасць віны кіроўцы ў ДТЗ, пры наяўнасці пацярпелых і ахвяраў ён як уладальнік аўтамабіля — крыніцы павышанай небяспекі — абавязаны кампенсаваць маральную шкоду.
Сума, якую прызначыў суд, аказалася ніжэйшай, чым прасілі пазоўнікі, але значна вышэйшац, чым быў гатовы заплаціць адказчык. Пятра абавязалі выплаціць кожнаму з траіх сваякоў загінулай па дзесяць тысяч рублёў — то-бок агулам 30 000. Акрамя таго, яму давядзецца заплаціць дзяржпошліну і выдаткі пазоўнікаў на адвакатаў — а гэта яшчэ 818 рублёў.
Чаму прымусілі плаціць?
Згодна з цяперашнімі артыкуламі 152 і 948 Грамадзянскага кодэкса, калі чалавеку нанесеная маральная шкода, ён мае права патрабаваць кампенсацыі ад вінаватага. Калі да шкоды прывяла грубая неасцярожнасць самога пацярпелага, суд можа зменшыць памер кампенсацыі ці зусім адмовіць у ёй (арт. 952 ГК). Аднак адмова ў кампенсацыі не дапускаецца, калі шкода была нанесеная жыццю і здароўю і наступіла ў выніку выкарыстання крыніцы павышанай небяспекі (а аўтамабіль лічыцца такой). У такім выпадку яго ўладальнік абавязаны кампенсаваць пацярпеламу маральную шкоду, нават калі не вінаваты ў здарэнні (арт. 952, 969 ГК).
Правіла распаўсюджваецца не толькі на ДТЗ, але і на інцыдэнты з іншымі крыніцамі павышанай небяспекі. А гэта транспартныя сродкі, механізмы, энергія высокага напружання, атамная энергія, выбуховыя рэчывы, моцныя яды, будаўнічая і іншая дзейнасць, звязаная з павышанай небяспекай для навакольных.
Будуць змяненні
Такі закон ужо шмат разоў прыводзіў да сітуацый, калі не вінаватыя ў ДТЗ людзі, што былі за рулём, плацілі буйныя сумы пацярпелым ці родным загінулых. Аднак у найбліжэйшай будучыні кіроўцы атрымаюць магчымасць адстойваць у судзе сваё права не плаціць такія кампенсацыі.
У лістападзе 2023 года Аляксандр Лукашэнка падпісаў папраўкі ў Грамадзянскі кодэкс, дзякуючы якім суды атрымаюць права адмаўляць пацярпелым у спагнанні кампенсацыі маральнай шкоды за шкоду жыццю і здароўю ад крыніцы павышанай небяспекі з яе ўладальніка, калі той не вінаваты ў здарэнні (хоць могуць і не адмовіць — усё будзе на меркаванне суда).
Папраўкі ўступаюць у дзеянне 19 лістапада 2024 года.
Чытайце таксама
