Па ўсёй Беларусі «патэнцыйныя арганізатары выбараў» праходзяць спецыяльнае навучанне і атрымліваюць дакументы пасля яго заканчэння. Пры гэтым курсы праходзяць на базе арганізацый, закліканых павышаць кваліфікацыю педагогаў. На гэта звярнула ўвагу міжнародная ініцыятыва экспертаў iSANS у дакладзе, прысвечаным выкарыстанню ўладамі Беларусі рэсурсаў сістэмы адукацыі для арганізацыі і правядзення выбараў. Расказваем, чаму вучаць будучых сябраў выбарчых камісій і як такое «павышэнне кваліфікацыі» ацэньваюць эксперты.
Навучанне для «патэнцыйных арганізатараў выбараў»
Спецыяльны курс павышэння кваліфікацыі «Тэорыя і практыка выбарчага працэсу ў Рэспубліцы Беларусь» упершыню правялі ў верасні 2022 года ў Акадэміі кіравання пры прэзідэнце Рэспублікі Беларусь.
Потым геаграфія пашырылася — такія заняткі пачалі праводзіць і ў абласных інстытутах развіцця адукацыі. «Выбарчае» навучанне згадалі на сваіх сайтах інстытуты па павышэнні кваліфікацыі педработнікаў Брэста, Гродна, Магілёва, Віцебска і Гомеля.
Курсы прызначаны «для асобаў, якія ўдзельнічаюць у падрыхтоўцы і правядзенні выбараў і рэспубліканскіх рэферэндумаў», не хаваюць у Магілёўскім інстытуце развіцця адукацыі. У Брэсце іх пазіцыянуюць як навучанне для «патэнцыйных арганізатараў выбараў».
Магілёўскі інстытут у рамках курса абазначыў пяць групаў пазнакай «старшыні, намеснікі старшыняў, сакратары» — відавочна, гаворка пра будучае кіраўніцтва выбарчых камісій. Брэсцкі інстытут дадаў заўвагу — «па асобнай разнарадцы».
Падобна, што праводзіць выбары вучаць не толькі педагогаў. У Магілёве запрашаюць «кіраўнічых работнікаў і спецыялістаў», у Гродне — «кіраўнічыя кадры і іншых асобаў дзяржаўных органаў, іншых арганізацый» з усіх раёнаў вобласці.
Колькі людзей ужо прайшло навучанне? Планы на 2024 год былі такія:
- Градна — 28 групаў па 30 чалавек (усяго 840 слухачоў);
- Брэст — 20 групаў па 25 чалавек (500 «патэнцыйных арганізатараў» выбараў);
- Віцебск — 3 групы па 30 чалавек (агулам 90 чалавек);
- Магілёў — 16 групаў (агульная колькасць слухачоў невядома).
Вучаць разбірацца ў палітычнай сітуацыі і кіраваць стрэсам
Форма навучання — вочная, доўжацца курсы пяць дзён. У Гродне папярэджваюць: на заняткі трэба прыходзіць з Выбарчым кодэксам. Улетку 2024 года праграму абнавілі і ўзгаднілі ў ЦВК Беларусі. У актуальным раскладзе, апублікаваным гродзенскім інстытутам, ёсць такія заняткі:
- лекцыя «Юрыдычныя аспекты працы са зваротамі грамадзян і юрыдычных асобаў падчас выбарчай кампаніі»;
- практычны занятак «Стрэс-менеджмент у працы сябра выбарчай камісіі»;
- лекцыя «Сучасны стан выбарчага працэсу ў Рэспубліцы Беларусь і перспектывы развіцця»;
- лекцыя «Аналіз палітычнай сітуацыі на сучасным этапе ў Рэспубліцы Беларусь»;
- лекцыя «Арганізацыя дзейнасці ўчастковых выбарчых камісій»;
- дзелавая гульня «Тэхналогіі эфектыўнага ўзаемадзеяння на ўчастку для галасавання»;
- практычны занятак «Кіраванне канфліктнымі сітуацыямі ў працы сябра выбарчай камісіі»;
- практычны занятак «Ацэнка асабістай эфектыўнасці ў сферы тэорыі і практыкі прымянення выбарчага заканадаўства».
У Магілёве па выніках навучання трэба будзе прайсці сумоўе, а ў Гродне — здаць залік. Тым, хто паспяхова скончыў навучанне, выдадуць пасведчанні «дзяржаўнага ўзору».
«Сябры выбарчых камісій ператвараюцца ў прафесійную праслойку»
Эксперты iSANS адзначаюць, што задачы інстытутаў развіцця адукацыі ніяк не звязаныя з працэдурай выбараў. На думку аўтараў дакладу, маштабнае «выбарчае» навучанне — фактычная інстытуцыялізацыя ўключэння сістэмы адукацыі ў працэс правядзення выбарчых кампаній у Беларусі.
«Калі раней такія трэнінгі праводзілі тоячыся, каб не дэманстраваць факты папярэдняга адбору ўладай сябраў выбарчых камісій, то цяпер папярэдні адбор стаў замацаванай практыкай, — пішуць аўтары дакладу. — Упэўненыя, што наяўнасць сертыфіката праходжання такіх курсаў будзе адыгрываць вызначальную ролю падчас разгляду пытання наконт уключэння чалавека ў склад выбарчай камісіі».
Спецыялісты лічаць, што скіраванне на такія курсы можа атрымаць толькі чалавек, лаяльны да цяперашняга палітычнага рэжыму.
«Сам факт правядзення такіх курсаў і наяўнасці пасведчання іх праходжання сведчыць пра тое, што сябры выбарчых камісій ператвараюцца ў прафесійную праслойку, што супярэчыць дэмакратычным прынцыпам фармавання такіх камісій, — сцвярджаюць аўтары дакладу. — Акрамя таго, правядзенне такіх курсаў у інстытутах развіцця адукацыі наўпрост сведчыць, што педагогі будуць актыўней уключацца ў дзейнасць выбарчых камісій. На нашую думку, вынікам навучання лаяльных да ўлады людзей на такіх курсах стане сітуацыя, калі арганізацыя і правядзенне выбараў стануць яшчэ больш закрытым працэсам для абмежаванага кола людзей, а ўдзел у іх грамадзян нават з нейтральнымі палітычнымі поглядамі стане немагчымым ужо паводле фармальных прыкметаў».
Чытайце таксама
