На фоне актыўнага росту рэальных заробкаў, даступных крэдытаў і адаптацыі да новых эканамічных рэалій насельніцтва пачало будаваць сярэднетэрміновыя планы. Гэта адбіваецца на стане рынку нерухомасці. Што на ім адбываецца і якія прагнозы на найбліжэйшы час, расказала старшая навуковая супрацоўніца BEROC Анастасія Лузгіна ў новым выпуску «Экспертного взгляда».
Попыт на нерухомасць расце — людзі актыўней бяруць крэдыты
Сувязь павелічэння даходаў з ростам попыту на рынку нерухомасці відаць па куплі насельніцтвам новых кватэр за ўласныя сродкі: у першым квартале гэтага года на такія ўгоды прыпадала 64,1% угодаў супраць 62,3% за такі ж перыяд 2023-га.
«Тлумачыцца гэта проста: калі ў людзей з’яўляецца больш грошай і яны пачынаюць сябе адчуваць больш упэўнена, а таксама маюць магчымасць узяць крэдыт на неабходную суму, гэта можа ўплываць на рашэнне купіць жыллё», — піша эканамістка Анастасія Лузгіна.
У той жа час аналітык адзначае, што доля будаўніцтва за кошт банкаўскіх крэдытаў знізілася: з 22,9% у першыя тры месяцы мінулага года да 15,7% у першым квартале гэтага. Але адбылося гэта праз скарачэнне льготных крэдытаў: летась за кошт такіх пазык увялі ў эксплуатацыю 9,7% жылля, а сёлета — 2,8%. Крэдытаванне на рынкавых умовах пры гэтым вырасла.
То-бок павелічэнне заробкаў і даступнасць крэдытаў павысілі ўпэўненасць людзей у матэрыяльнай стабільнасці, нягледзячы на наяўныя эканамічныя рызыкі. На гэта ж у пэўнай ступені ўплывае жорсткае рэгуляванне цэн, якое дадае эмацыйнага спакою насельніцтву, што не мусіць быць рэзкага скачка цэн. У выніку людзі пачалі часцей заключаць доўгатэрміновыя крэдытныя дамовы.
Будаўніцтва не паспявае за ростам попыту
У той жа час, як паказвае статыстыка, рост попыту на жыллё не суправаджаецца павелічэннем аб’ёмаў яго будаўніцтва. У першым квартале 2024 года аб’ём укладзеных у жыллёвае будаўніцтва сродкаў склаў 89,8% да таго ж перыяду 2023-га.
Увод новага жылля знізіўся: у студзені на 63,7% ад узроўню мінулага года. Аб’ём уведзеных шматкватэрных энергаэфектыўных дамоў склаў 96,9% да першага квартала 2023-га. «У цэлым пакуль мы не назіраем аднаўлення аб’ёмаў увядзення новага жылля нават да ўзроўню 2022 года», — адзначае эканамістка.
Анастасія Лузгіна падкрэслівае, што скараціўся менавіта ўвод у эксплуатацыю жылля, якое будуецца з дзяржпадтрымкай праз ільготныя крэдыты ці дзяржаўныя субсідыі па камерцыйных крэдытах. Калі ў першым квартале 2023-га зніжэнне было на 17% да таго ж перыяду 2022-га, то ў студзені — сакавіку 2024-га назіралася падзенне на 30,4% да таго ж перыяду мінулага года. Доля такога жылля ў агульным аб’ёме новабудоўляў знізілася з 42,6% да 33%. Гэта можа быць звязана з нізкімі цэнамі на квадратныя метры такіх дамоў і кватэр, што робіць праекты нявыгаднымі для інвестараў.
Аднак відаць, што паралельна істотна расце будаўніцтва арэнднага жылля: у студзені — сакавіку гэтага года адбыўся рост у 2,7 разу адносна таго ж перыяду 2023-га. Хоць яго доля пакуль застаецца на ўзроўні 10%. «Такім чынам, мы можам казаць, што ў той час, як будаўніцтва кватэр для тых, хто мае патрэбу, ва ўласнасць скарацілася, у якасці альтэрнатывы дзяржава вядзе палітыку пашырэння фонду арэнднага жылля», — тлумачыць экспертка.
Чаго чакаць на рынку жылой нерухомасці сёлета
Перспектывы рынку жылой нерухомасці будуць залежаць ад дзеянняў урада і агульнай эканамічнай сітуацыі, гаворыцца ў аналізе. Сітуацыя можа мяняцца ад месяца да месяца. Але, хутчэй за ўсё, умовы падтрымання павышанага попыту захаваюцца.
Паводле ацэнкі эканамісткі, магчымае пэўнае запаволенне тэмпаў росту заробкаў. Гэта можа здарыцца праз фінансавыя праблемы кампаній, звязаныя з жорсткім рэгуляваннем цэн і дэфіцытам кадраў. «Каб дапамагчы арганізацыям, урад можа пайсці на змякчэнне рэгулявання цэн. Гэта прывядзе да паскарэння інфляцыі і запаволення дынамікі росту заработнай платы. У такім выпадку матэрыяльнае становішча людзей перастане паляпшацца ранейшымі тэмпамі. Гэта, у сваю чаргу, паўплывае на рынак нерухомасці», — піша Анастасія Лузгіна.
Аналітык не выключае варыянт пераходу да больш жорсткай грашова-крэдытнай палітыкі з актыўным павышэннем ставак. Гэта астудзіла б рынак нерухомасці. «Зрэшты, не думаю, што гэта самы імаверны сцэнар, бо ўрад таксама зацікаўлены ў росце галіны будаўніцтва. А пакуль па жыллёвым будаўніцтве мы бачым адмоўныя паказчыкі. Так што больш імаверна, што з боку ўладаў таксама захаваецца імкненне ажывіць рынак, у тым ліку за кошт крэдытнай актыўнасці», — заключае экспертка.
Нагадаем, Нацбанк бачыць рызыкі дэвальвацыі і скачка цэн з прычыны павышанага попыту на крэдыты.
Чытайце таксама
